Technische én financiële problemen: dit ging vooraf aan faillissement uitbater veerdienst

Met het aangevraagde faillissement van twee dochter-bv's van exploitant AquaSwets breekt een nieuw hoofdstuk aan in de problemen op de veerdienst Maassluis-Rozenburg. De WOS blikt terug op een roerige periode.

De veerdienst bevindt zich in zwaar weer als AquaSwets zich in september 2019 meldt als nieuwe uitbater. Zo'n twee jaar eerder had OttevangerOV de concessie voor de lijn Maassluis-Rozenburg gewonnen, nadat eerder Connexxion gedurende tien jaar het vervoer deed. Ottevanger zou het veer tot en met 2032 uitbaten, maar stopt dus een stuk eerder, om 'persoonlijke redenen'. Wat die zijn, wordt niet naar buiten gebracht. Feit is wel dat er in de maanden voorafgaand aan de verkoop melding wordt gemaakt van conflicten tussen het personeel en de exploitant.

Bij de overname door AquaSwets - die hier gaat opereren onder de merknaam Blue Amigo - worden aanvullende afspraken gemaakt om het veer bestaansrecht te geven voor de toekomst, meldt de vervoerder donderdag in een persbericht. Eén daarvan is dat het veer wordt geëxploiteerd tegen een geringe marge. Ook wordt afgesproken dat er een nieuw schip wordt gebouwd.

Dat laatste is overigens hard nodig. De twee huidige schepen, de Blankenburg en de Staeldiep, varen al sinds respectievelijk 1965 en 1970. Gezien hun leeftijd komen technische problemen steeds vaker voor en wordt reparatie steeds lastiger.

Corona

In de eerste maanden waarin de nieuwe eigenaar het vervoer doet, zijn er weinig problemen. Maar dan wordt het maart 2020 en breekt corona uit. Het land gaat in lockdown. De passagiersaantallen op de veerdienst nemen fors af - 'Nederland' wordt immers opgeroepen om thuis te gaan werken - en de exploitant loopt daarmee veel inkomsten mis. En waar het reguliere openbaar vervoer over land steun krijgt van het Rijk, is er voor het vervoer over water geen enkele compensatiemogelijkheid.

Om de verliezen te beperken, krijgt AquaSwets van de provincie toestemming om voorlopig nog maar met één boot te varen: de spitsboot gaat uit de vaart.

Staeldiep

In het voorjaar van 2022 worden de coronamaatregelen afgeschaald, mogen mensen weer vaker naar kantoor en dus zouden er in theorie weer twee veerboten kunnen varen. Maar eind mei/begin juni wordt de Staeldiep vrij stilletjes uit de vaart genomen. Bekend is dat de boot sowieso naar het dok zou moeten voor groot onderhoud - eerder in 2021 ging de Blankenburg om die reden ook al op het droge -, maar dit heeft een andere reden. Het voortstuwingssysteem van de Staeldiep is namelijk kapot en moet worden gerenoveerd.
En dat blijkt een grotere klus dan gedacht. Er worden in de periode daarna diverse reparaties uitgevoerd: zo worden de motoren 'overgehaald' en worden de aslijnen voor en achter voorzien van nieuwe lagers. Maar de boot komt niet meer terug in de vaart. De reden is dat het een zeer omvangrijke reparatie betreft en - zo blijkt later - er niet genoeg geld voor is.

Wat er precies aan de hand is, blijft overigens lang een mysterie. Als eind dat jaar blijkt dat ook de Blankenburg lang uit de vaart blijft - hier komen we later op terug -, vragen veel mensen zich af: 'Waarom vaart de Staeldiep niet?'. Een verzoek van de WOS om duidelijkheid wordt - zowel telefonisch als per e-mail - door de exploitant niet beantwoord. Pas na een gesprek op het provinciehuis met de behandelend ambtenaar in februari 2023 komen de problemen met het voortstuwingssysteem aan het licht.

Zomer 2022

De zomer van 2022 breekt aan en er volgen meer tegenslagen, al zijn die van een andere aard. De veerboot vaart in juli meermaals niet en reizigers zijn aangewezen op bussen. Er zijn geen technische mankementen, maar het betreft 'een samenloop van omstandigheden'. Medewerkers zijn op vakantie en er is uitval door ziekte. Van de achttien vaste krachten is op een gegeven moment nog maar de helft beschikbaar. "Het laatste dat wij willen is de pont uit de vaart halen", zegt woordvoerder Danny Doesburg dan tegen de WOS. Op dat moment kan het niet anders. Een week later vaart de boot overigens weer volgens schema.

Een andere tegenslag heeft te maken met de nieuwbouw van een zo gewenste nieuwe boot. Door de stijging van de bouwkosten, staalprijzen en loonkosten valt dat veel duurder uit dan eerder ingecalculeerd. De wens was om die nieuwe boot al in 2023 te laten varen, maar dat blijkt hierdoor niet haalbaar. Besloten wordt voorlopig om in te zetten op een volledige renovatie van het Staeldiep en tot die tijd te varen met de Blankenburg.

Koelsysteem

Dan wordt het 4 oktober 2022. Ook de Blankenburg moet uit de vaart. De boot verliest koelvloeistof uit een koeler. Eén koeler wordt gerepareerd. Andere koelers worden afgeperst, waarbij geconstateerd wordt dat alle koelers in slechte staat zijn. En dus moeten er nieuwe onderdelen komen. Maar die blijken niet leverbaar en moeten speciaal worden geproduceerd. "Daar komt bij dat onze leverancier van de koelers uit Oost-Europa komt en door de oorlog in Oekraïne moeite heeft met buitenlandse leveringen", verklaart de exploitant dan in een persbericht.

De aanvankelijke belofte dat er binnen een week weer wordt gevaren, wordt niet gehaald. Op 13 oktober schrijft AquaSwets dat het 'tot wel enkele weken kan duren'. En later worden die weken maanden. Ondertussen zijn reizigers weer eens veroordeeld tot het gebruik van de bus. Probleem: het is niet duidelijk wanneer die rijdt en de fiets mag niet altijd mee.

Otter

Omdat er nog altijd geen zicht is op een terugkeer van het autoveer, komt er per 21 oktober een tijdelijke oplossing. Fiets-/voetveer De Otter gaat varen. Automobilisten pakken nog altijd de A20, A4 en A15, maar fietsers en voetgangers zijn blij. Zou je denken...

Als de WOS in januari een reportage maakt over het vervangend veer, hoort de verslaggever van reizigers veel klachten. De boot vaart maar één keer per uur en kan bovendien in Rozenburg niet op de gebruikelijke plek, maar 2 kilometer verderop, aanmeren. Voetgangers worden vervolgens met een auto naar het centrum van Rozenburg gebracht. Pas in maart is ook dit probleem opgelost door het aanleggen van een nieuwe ponton en kan De Otter weer twee keer per uur heen en weer.

Financiële problemen

Duidelijkheid over een terugkeer van het autoveer blijft geruime tijd uit en ondertussen zwengelt het gemor van reizigers alleen maar aan. Daarom stelt de provincie medio januari een eis aan de exploitant: binnen vier weken moet er een nieuw autoveer varen, zoals afgesproken in de concessie.

Dan komt AquaSwets echter met een vervelende mededeling. De exploitant kampt met financiële problemen en kan de reparaties - in totaal 2 miljoen euro voor beide boten - daardoor niet uitvoeren. Het zijn geluiden die diverse bezoekers van WOS.nl overigens daarvoor ook al hadden gehoord en kenbaar maakten aan de redactie, maar die de exploitant tot dan toe nog niet wilde bevestigen.

De provincie laat begin februari een onafhankelijk expert toetsen of de 2 miljoen euro aan reparatiekosten klopt en gedeputeerde Baljeu zegt dan: "De verwachting is dat de Blankenburg na opdrachtverlening binnen acht weken weer in de vaart kan zijn."

'Alle energie'

Medio april zijn die acht weken voorbij, maar is nog altijd alleen De Otter in de vaart. Vragen bij de provincie geven de reiziger weinig hoop. "Er valt helaas nog geen datum te hangen aan wanneer er weer een autoveer beschikbaar is. Onze inspanningen zijn erop gericht om dit zo snel als mogelijk voor elkaar te krijgen", schrijft een woordvoerder. Hij vervolgt: "De situatie met het veer Maassluis-Rozenburg is complex. Ik kan echt oprecht zeggen dat we met alle energie bezig zijn om tot een goede oplossing te komen voor dit probleem. Soms is de uitvoering helaas, om allerlei redenen, moeilijker dan het misschien op eerste hand lijkt. En helaas zijn onze inspanningen lang niet altijd zichtbaar voor de buitenwacht."

Begin deze week - in Rozenburg is dan net een groot spandoek opgehangen met de tekst 'Geen woorden maar varen' - doet de WOS opnieuw navraag. Het antwoord dat op woensdag volgt, is helaas hetzelfde als in april.

Faillissement

Een dag later is er toch nieuws. Voor de bv's AquaSwets Veren en AquaSwets VMR wordt faillissement aangevraagd. "Provincie Zuid-Holland houdt de uitvoerder van het Veer Maassluis-Rozenburg, haar reizigers, medewerkers en leveranciers maandenlang aan het lijntje. Het doek is gevallen", staat in grote letters in het persbericht van het bedrijf. De vervoerder verwachtte financiële steun van de provincie en het Verenfonds, maar kreeg die niet.

De provincie komt niet veel later met een iets ander verhaal. Omdat er al eerder financiële steun was verleend, waren er geen mogelijkheden om opnieuw bij te springen. "Dit heeft te maken met staatssteunbepalingen en het aanbestedingsrecht.  Desondanks was de provincie bereid om vanwege het maatschappelijk belang ver te gaan, mits we financiële garanties zouden krijgen van de veerexploitant. We kunnen namelijk niet miljoenen extra aan gemeenschapsgeld uitgeven, zonder dat we daarbij ook de garantie krijgen dat de reparatie(s) echt worden uitgevoerd, het vervoer wordt opgestart en de veerpont(en) ook blijven varen."

Oplossing?

Het faillissement luidt een nieuw hoofdstuk in. Exploitant Damen is bereid om het fiets-/voetveer voorlopig te continuëren. Daarover worden momenteel afspraken gemaakt. Ondertussen wordt er een nieuwe Europese aanbestedingsprocedure voorbereid. Er moet dus een nieuwe exploitant voor de veerverbinding komen.

Hoe de nieuwe vervoerder de veerdienst moet uitbaten, wordt nog besproken met onder andere de gemeenten Maassluis en Rotterdam en de dorpsraad in Rozenburg. Is een autoveer straks bijvoorbeeld nog noodzakelijk? Volgend jaar wordt de Blankenburgverbinding (A24) in gebruik genomen en zullen de meeste automobilisten gebruik gaan maken van deze nieuwe snelweg. Wordt vervolgd dus.

Dit verhaal kwam mede tot stand dankzij een overzicht dat de provincie Zuid-Holland op verzoek van de WOS maakte van alle gebeurtenissen rondom de veerdienst sinds 2020.