Streekhistorie: Fulps Vincentinus Valstar en meer

Fulps Vincentinus Valstar (1879-1944) werd op 30 augustus 1944 het slachtoffer van een vergeldingsmaatregel door de Duitse bezetter. Zijn nagedachtenis leeft vooral voort door deze brute moord. Voor zijn kleinzoon Leen Valstar is deze gedachte niet te verteren.

"Het is niet goed dat deze man alleen wordt herinnerd door zijn dood", zei Leen Valstar op 7 september bij de uitreiking van het Historisch Jaarboek Westland 2019. "Het kriebelde bij mij al jaren en ik ben aan de slag gegaan." Het resultaat is een uitgebreid artikel in het Historisch Jaarboek Oud-Westland.

De Naaldwijkse tuinder Fulps Valstar was al jong actief in het bestuur van de plaatselijke Boerenleenbank, de veiling, Bond Westland en de Nederlandse Tuinbouwraad. Van 1917 tot aan zijn vroegtijdige dood in 1944 was Valstar voorzitter van het Centraal Bureau Tuinbouwveilingen (CBT).

Tijdens zijn speurtocht kreeg Leen Valstar te maken met tegenvallers. Zo ontbrak het notulenboek van het CBT over de vooroorlogse periode. Hij kon echter wel informatie putten uit een jubileumboek in de jaren negentig en de krantensite Delpher van de Koninklijke Bibliotheek. Ook maakte hij gebruik van de jeugdherinneringen van de broer van Fulps, Vincentinus Valstar. Zo lukte het hem het leven van zijn grootvader te reconstrueren.

De vader van Fulps was in Naaldwijk een van de initiatiefnemers van de afsplitsing in de Nederlandse Hervormde kerk en de bouw van een eigen gereformeerde kerk aan de Dijkweg ter hoogte van de Grote Woerdlaan. Daarna was de vader van Fulps veertig jaar voorzitter van het bestuur van wat later de Christelijke Nationale Schoolvereniging zou gaan heten. De jonge Fulps zag van nabij hoe zijn vader ingrijpende beslissingen nam en daar bestuurlijke verantwoordelijkheid voor droeg. Zelf droeg hij ook die verantwoordelijk in de economisch moeilijke jaren dertig en de Tweede Wereldoorlog.

Henk Lelieveld ontdekte dat een ver familielid bisschop was geweest in Afrika. Het bleek te gaan om de uit Naaldwijk afkomstige Hermanus Johannes van Elswijk (1905-1987). Van Elswijk werd geboren in een groot gezin in de Molenstraat in Naaldwijk. Zijn moeder Henderica overleed in het kraambed bij de geboorte van haar tiende kind. Vader hertrouwde en er kwamen nog zes kinderen.

Tot zijn vijftiende werkte Van Elswijk in de tuinbouw bij de familie Voskamp. Hij kreeg een priesterroeping en trad in bij de kloosterorde van de Paters van de Heilige Geest. Hij moest het geld voor de studie bij elkaar bedelen maar kreeg steun van de niet-katholieke familie Voskamp. Een jaar na zijn priesterwijding in 1933 vertrok Van Elswijk naar Tanzania. In 1954 werd hij in de Adrianuskerk in Naaldwijk tot bisschop van Morogoro gewijd. Oudere Westlanders weten zich Van Elswijk nog te herinneren vanwege zijn legendarische bedelpreken voor de missie.

De bevolkingsgroei van het Westland door de eeuwen heen is in kaart gebracht door Jaap van Duijn. De huidige gemeente Westland behoort tot de 31 gemeenten met meer dan 100.000 inwoners. Op het grondgebied van de gemeente woonden rond 1500 nog maar 4.000 mensen.

Bijzonder is zijn vondst van de eerste vermelding, voor zover bekend, van de naam 'Westland' in een rekening uit 1382.

Het jaarboek bevat verder een artikel van Ron Oosterveer over de talloze lijnbanen voor de productie van garen en touw, die ooit in Monster en Ter Heijde hebben gestaan. Van het overgrote deel van de garens werden netten gebreid voor de visserij. Jan van Dijk, medeoprichter van chrysantenstekbedrijf Fides uit De Lier schrijft over de teelt van jaarrondchrysanten. Sinds deze in 1961 voor de Westlandse veilingklok kwamen, heeft deze chrysantenteelt een grote vlucht genomen.

In het voorjaar van 2018 organiseerde het Genootschap een excursie naar de Beekenkamp Group in Maasdijk. Het is inmiddels traditie dat over de geschiedenis van de bedrijven waarnaar het Genootschap een excursie organiseert een artikel verschijnt in het Jaarboek. Annieck Ruijgrok schrijft erover. Het Jaarboek wordt afgesloten met de Archeologische kroniek, de bibliografie van het Westland over het afgelopen jaar en met het jaarverslag van de secretaris van het Genootschap.

Het jaarboek is verkrijgbaar in het Westlands Museum.

Auteur: Frank de Klerk van het Historisch Genootschap Oud-Westland