Streekhistorie: Het oudste hotel van Maassluis

In het welvarende Maassluis van de 17e eeuw waren veel herbergen te vinden. Maassluis was een belangrijke overstapplaats omdat het op een kruising van belangrijke land- en waterwegen lag. Reizigers moesten vaak overnachten voor ze verder konden reizen. Een van de grootste herbergen was De Moriaan met zo'n 15 slaapplaatsen. Soms sliepen er belangrijke gasten, zoals de Hollandse stadhouders.

Hotel De Moriaan stond aan de Haven en was vanaf de Zuiddijk gerekend het tweede pand. Het logement stond hier vanaf ongeveer 1610 tot 1939 met als blikvanger de zwarte kop van een Moor die vanaf de gevel over het water van de Kolk keek.

Rechts van het midden De Moriaan, links van het midden het raadhuis of stadhuis

Waar precies de naam vandaan komt is niet te achterhalen, evenmin als de exacte datum van de bouw. Wel staat vast dat er op die plaats in de 14e eeuw al een herberg stond. De buste van een 'Moor' (een zwarte man) was populair als naam en gevelversiering van een logement. De Moor is de jongste van de drie koningen. Zij zijn reizigers die een verre reis maken in het kerstverhaal. Zo is misschien de Moor als symbool van rijke reiziger uit een ver vreemd land ontstaan.

Stadhouders

Voor reizigers tussen Den Haag en Den Briel en reizigers die zich voor een buitenlandse reis in Hellevoetsluis moesten inschepen, was Maassluis in vroeger eeuwen een belangrijke pleisterplaats. Als er belangrijke personen overnachtten, werd hun personeel meestal ondergebracht in een eenvoudiger herberg, zoals De Oranjeboom, later De Zon, aan de Noorddijk.

Bezoek van stadhouder Willem IV aan Maassluis in 1734

Al rond 1570 verbleef Marnix van Sint Aldegonde, de rechterhand van Willem van Oranje, in de voorloper van De Moriaan. Hij coördineerde de bouw van het fort op de Schans in opdracht van de stadhouder. Ook de stadhouder Willem van Oranje zelf (bijgenaamd de Zwijger) heeft in 1575 Maassluis aangedaan. Hij reisde naar Den Briel om er te trouwen met zijn derde vrouw, Charlotte de Bourbon.

Moriaanskop aan het voormalige café Bellevue

Verder weten we van het bezoek van de volgende stadhouders aan Maassluis, waarbij soms een overnachting in De Moriaan nodig was. Prins Maurits in 1616, Frederik Hendrik in 1632 en in 1642, Willem II in 1641, Willem III in 1660 en in 1688.

Duur etentje

Van het bezoek van stadhouder Willem IV in 1734 is een tekening gemaakt. We zien een rijk gekleed gevolg en een juichende bevolking. De mensen zitten tot in de dakgoot van het raadhuis.

Stadhouder Willem V is meerdere malen in Maassluis geweest. Zo gebruikte hij in 1768 een overvloedige maaltijd in De Moriaan, die hem werd aangeboden door het dorpsbestuur. Speciale schuiten waren uitgestuurd om vers fruit, kostelijke wijn en fijne Delftse boter te kopen in de omliggende plaatsen. Toen het bezoek weg was, stapte de waard met een rekening van maar liefst 452 gulden naar het dorpsbestuur in het raadhuis. Ter vergelijking: het jaarinkomen van een zeeman was ongeveer de helft.

Links De Moriaan aan de Kolk

De Moriaan is in de loop van de eeuwen vele malen verbouwd. Het karakteristieke balkon dat we kennen van foto's, is van een latere datum dan het oorspronkelijke gebouw. Ook is het niet altijd een logement geweest. Rond 1880 was het bijvoorbeeld alleen café. Na de verbouwing in 1737 heeft de Maassluise dichter Pieter Schim een gedicht van 31 regels gewijd aan De Moriaan genaamd 'De Herbergzaemheit gekroont'. Vaststaat dat het in die tijd een logement was met circa 15 slaapplaatsen waaronder 8 ledikanten. De andere 7 slaapplaatsen zullen bedsteden zijn geweest. Het was tevens het culturele centrum van de plaatselijke notabelen en diende als koffiehuis, postkantoor, vergadercentrum, plaats van openbare veilingen en andere samenkomsten.

Rechts De Moriaan, links in de verte het Verenigingsgebouw aan de Zuiddijk

Over de eigenaren in de loop der eeuwen is niet veel bekend. Af en toe duikt er een naam op, zoals die van Hendrik Stoffeling die er de scepter zwaaide in de jaren zeventig van de 18e eeuw. Op een nacht is hij er met vrouw en kind vandoor gegaan voor zijn schuldeisers. De sleutels liet hij netjes achter op de balie.

'Ten doode gedoemd'

In 1909 nam Jean Pierre Felix Frison De Moriaan over. Hij liet het, bij veel oudere Maassluizers nog bekende, Verenigingsgebouw aan de Zuiddijk bouwen. Het Verenigingsgebouw was het centrum voor bijeenkomsten en uitvoeringen van plaatselijke verenigingen, maar ook voor artiesten en acteurs met grote namen zoals Fien de La Mar en Albert van Dalsum.



Advertentie

In 1928 volgde Joseph Jean Henri Frison zijn vader op als hotelhouder. Begin 1936, in de crisistijd, ging het slechter met De Moriaan en deden veel geruchten de ronde dat het hotel te huur of te koop stond. De Telegraaf kopte op 13 maart 1936: 'Historisch hotel te Maassluis ten doode gedoemd.' Kort hierna doken berichten op dat er in verband met de bouw van een nieuw raadhuis pogingen gedaan werden tot het opkopen van een complex percelen waaronder De Moriaan. Al snel bleek dat de geruchten gegrond waren, want in 1937 werden vier architecten uitgenodigd om een plan te ontwerpen voor een nieuw raadhuis op de plek waar De Moriaan stond.

De sloop van het karakteristieke gebouw begon in 1938, maar de geplande nieuwbouw is in verband met het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog in 1940 niet doorgegaan.

De Moriaan naar Bellevue

Joseph Jean Henri Frison en zijn gezin verhuisden naar café Bellevue aan de Haven 29. Dit café werd omgedoopt in De Moriaan en de buste van het oude hotel werd aan de gevel van de nieuwe locatie bevestigd, waar hij tot op heden nog steeds te zien is.

Woningen 'De Put'

Na de sloop van het oude hotel De Moriaan en de omliggende panden bleef er een lege bouwplaats over, in de volksmond De Put genoemd. In 1959 maakte het gemeentebestuur plannen om ter vervanging van het eveneens gesloopte Verenigingsgebouw een nieuw complex met hotel-restaurant te realiseren. Dat is nooit doorgegaan. Wel werd er in de zomermaanden een grote tent neergezet en werden tijdelijke tribunes gebouwd zodat er toneelvoorstellingen, spelletjes en andere evenementen georganiseerd konden worden. Het nieuwe stadhuis verrees in 1978 bij winkelcentrum Koningshoek. In 1984 kwamen er woningen in De Put te staan.

Auteur: Ineke Vink van de Historische Vereniging Maassluis