Bruggen in Maassluis

Maassluis ligt in een waterrijk gebied. Tot in de 19e eeuw waren de waterwegen de belangrijkste wegen waarover men reisde.

Dan wil je zo min mogelijk obstakels tegenkomen in de vorm van bruggen. De Hooge Zeedijk (Zuiddijk, Hoogstraat, Noorddijk) was oorspronkelijk dan ook de enige mogelijkheid om de vlieten te passeren.

Toen de woonkern Maaslandsluis was ontstaan in 1340, kwam er een tweede verbinding bij: de twee bruggen over de Noord- en Zuidvliet, de Wagenbrug en Boelhouwersbrug in het centrum, onder aan de dijk. Maassluis groeide en er kwam, ruwweg honderd meter verderop, een derde verbinding met bruggen over de vlieten, de Hoekerstraatbrug en Lijndraaiersbrug. De Boelhouwersbrug is waarschijnlijk naar een persoon vernoemd, de andere drie bruggen danken hun naam aan de straat die er op uitkwam. Deze vier bruggen zijn dus van oorsprong oude verbindingen, ze vormden in de woonkern de verbinding voor de inwoners, maar maakten het reizigers over landwegen ook mogelijk via een andere route dan alleen de Hooge Zeedijk of Maasdijk te reizen.

Boelhouwersbrug en in de verte de Hoekerstraatbrug, 1965. Historische Vereniging Maassluis

Kippenbrug, Koepaardbrug en een pontje

Anders was het aan de andere kant van de dijk. Daar lag de haven en de vissersschepen met hun hoge masten moesten vrij in en uit kunnen varen. Visserij was de kurk waar de Maassluise samenleving op dreef. De spoorbrug was in 1891 aangelegd, hoewel het idee van 'voorrang' in die tijd nog iets anders lag: je kunt een brug natuurlijk ook 'open' laten staan voor de scheepvaart en 'dicht' doen als er een trein overheen wil.

Wie te voet naar de andere kant van de haven moest en niet om wilde lopen, charterde een roeibootje. Rond 1900 is er enige jaren een voetveer over de haven geweest. Aan een kabel, die men kon laten zakken op de bodem, trokken mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt het bootje voor een paar cent naar de overzijde. Dat lag ongeveer tussen de Havenstraat en de huidige Keucheniusstraat.

In 1907 is er een fiets- en voetgangersverbinding gemaakt over de haven in de vorm van een rolvoetbrug die men op de kant kon trekken. Door de dwarslatjes op de steile stukken sprak men al snel over de Kippenbrug. Het bedienen van de brug was uitbesteed. In 1924 hadden de gebroeders C. en J. Hollaar het bedienen van de brug voor een periode van een jaar gepacht voor een bedrag van ƒ 1.000,- (€ 453,-). Later is de brug voorzien van een motor, maar in de Tweede Wereldoorlog heeft de bediening weer een poosje op één paardenkracht gewerkt.

Kippenbrug en daarachter de Havenbrug in aanbouw, 1955. Historische Vereniging Maassluis

De Kippenbrug moest, vanwege de uitbreiding van Maassluis en het toenemende verkeer, in de jaren vijftig van de 20e eeuw plaatsmaken voor de Havenbrug. Deze verkeersverbinding ontlastte het oude stadscentrum en maakte de bedrijven langs de Industrieweg makkelijker bereikbaar. In september 1956 is de brug feestelijk in gebruik genomen. Kunstenares Gerarda Rueter maakte twee beelden uit graniet die in 1958 zijn geplaatst. Deze beelden stellen een liggende koe en een liggend paard voor. Elk houdt in zijn voorpoten een wapenschild. De koe houdt het symbool voor handel vast, de Mercuriusstaf. Het paard houdt het symbool van de scheepvaart, het anker, vast. In de volksmond kreeg de brug al snel de naam Koe-Paard Brug, welke naam door de gemeente in 2007 is vastgesteld als officiële naam, geschreven als Koepaardbrug.

Schansbrug naar 't fort

Het Schanseiland was van oorsprong een drooggevallen zandbank in de rivier. In het begin van de Tachtigjarige Oorlog (1568-1648) bouwde men hier een versterking van aarden wallen, enerzijds ter bescherming van de uitwateringssluizen, de Monstersche en de Wateringsche Sluis, anderzijds ter bewaking van de Maasmond. Het forteiland kon door een valbrug die toegang gaf tot de Noorddijk, volledig worden afgesloten. Dat betekent dat er in 1570 al een 'Schansbrug' bestond.

De Schansbrug en de havenkraan gezien vanaf de Marnixkade, 1939. Historische Vereniging Maassluis

Na het Twaalfjarig Bestand (1609-1621) vonden er nagenoeg geen oorlogshandelingen meer plaats in en om Maassluis. Men besloot om het fort te slechten en op het eiland een kerk, woningen en scheepswerven te bouwen. In 1650 liet het dorpsbestuur in Antwerpen een draaibrug bouwen. De 'Groote Draay' gaf toegang tot het Kerkeiland. De 'Kleine Draay' lag aan de andere zijde, waar nu de Hellinggatbrug ligt.

In 1836 is de draaibrug vervangen door een balansbrug. Kennelijk was deze houten balansbrug aan het einde van de 19e eeuw versleten of besloot men om tegelijkertijd met de vervanging van de houten mastkraan ook de Schansbrug te vervangen door een stalen constructie. In 1896 was deze brug gereed, hetgeen trots op de boog stond vermeld. In 1920 is de Kerkendam, de vaste verbinding tussen het Kerkeiland en het Stort, weggebaggerd. Men overwoog om in plaats van de dam een brug te maken. De brug is besteld en geleverd, maar omdat er geen geld was om de bijkomende werken en plaatsing uit te voeren, kwam er geen brug naar de woonwijk 't Stort. De brugdelen hebben jaren op de kant bij het ziekenhuis in de Kapelpolder gelegen en zijn uiteindelijk in 1937 gebruikt voor vernieuwing van de Schansbrug. Een veel robuustere brug dan de voorgaande en hij doet nog steeds dienst.

Bruggen tellen

We gaan nog even naar de andere kant van Maassluis. Langs de Weverskade liggen een zevental bruggen die van oudsher een nummer als naam hebben. In 1915 kwam er een nieuwe brug in de binnendijkse bocht van de Noorddijk die de Koningshoek heette. De brug was met een afrol van de dijk over het Nieuwe Water gelegd ter ontsluiting van het kleine woonwijkje aan de Weverskade. Omdat hij vóór de Eerste Brug lag, zou hij de 'Nulde Brug' moeten heten, maar Nieuwe Brug vond men toch een betere naam. In 2014 is een nieuwe fietsbrug tussen de Eerste en de Tweede Brug gebouwd. Ook 'Anderhalfde Brug' was geen handige naam en de keus viel op Dijkpolderbrug. Over de Arij van der Lelybrug loopt de toegangsweg naar de woonwijk Wilgenrijk. Tegenover het Blikveld ligt een tweede fietsbrug en in het verlengde van de Dr. Jan Schoutenlaan komt de brug met de tweede toegangsweg naar Wilgenrijk. De vooruitgang gaat door, de zeven bruggen aan de Weverskade zijn al lang niet meer met zijn zevenen.

De Nieuwe Brug van de Noorddijk naar de Weverskade, 1969. Historische Vereniging Maassluis

Auteur: Ineke Vink, Historische Vereniging Maassluis.

De Historische Vereniging Maassluis ontrafelt de geschiedenis van Maassluis, maar houdt ook de nieuwe ontwikkelingen bij. Want vandaag is morgen al geschiedenis. Via de website www.histvermaassluis.nl kan iedereen de beeldbank raadplegen met duizenden historische foto's en 75 boekjes Historische Schetsen.

Het trekpontje met de toegang vanaf de Govert van Wijnkade tegenover het zogenoemde burgemeestershuis, rond 1900. Historische Vereniging Maassluis