100 jaar woonwijk 't Stort

In oktober 2022 vieren de wijkbewoners van ’t Stort het feit dat hun wijk 100 jaar oud is. Eigenlijk is dat twee jaar te laat, want de eerste woningen werden in 1920 opgeleverd.

In 2020 kon er echter geen feest worden gevierd vanwege de coronabeperkingen. In 1922 waren de meeste woningen klaar, reden genoeg om alsnog het 100-jarig bestaan te vieren. Een stukje geschiedenis.

Herkomst naam

In 1916 kocht de gemeente Maassluis het gebied tussen het Schanseiland en de spoordijk van de N.V. Nederlands Grondbezit te Rotterdam en liet het ophogen met grond uit de Rotterdamse havens die toen gegraven werden. Zo ontstond de nieuwe naam voor dit deel van de Kapelpolder: 't Stort. Ook toen al waren er problemen met bodemvervuiling, want in oktober 1916 meldt de gezondheidscommissie voor Maassluis dat grond wordt gebruikt die 'een ondragelijke stank' verspreidt. De ophoging gebeurde tot het niveau van de Govert van Wijnkade. Dat was nodig omdat het gebied buitendijks lag (de Noorddijk was nog steeds de zeewering) en bij hoog water zoveel mogelijk beschermd moest zijn tegen overstroming. In 1953 is de wijk toch getroffen door de Watersnoodramp.

Wateroverlast in de Talmastraat op 1 februari 1953.

Start in 1918

Na de Eerste Wereldoorlog waren er huizen nodig voor de bevolkingsaanwas, maar ook omdat de eisen voor woningen waren veranderd. De grond was na twee jaar voldoende ingeklonken om de Kapelpolder, na 't Hoofd, als tweede grote uitbreidingswijk van Maassluis te bebouwen. Binnen de oorspronkelijke grenzen van Maassluis was immers geen plaats meer voor extra woningen.
De Maassluische Woningbouwvereniging wilde goede betaalbare huizen bouwen voor minderbedeelden en ‘ouden van dagen’, zoals senioren toen werden genoemd.

De huizenbouw startte in 1918. De nieuwe wijk was rechtstreeks bereikbaar vanuit de binnenstad via de Kerkdam die op de westelijke hoek van het Schanseiland lag. In 1920 is de dam tussen het Hellinggat en de Noordgeer echter weggebaggerd. Er was een brug voorzien om de verbinding tussen ’t Stort en het Schanseiland te herstellen. Die is ook daadwerkelijk besteld en geleverd, maar omdat er daarna geen geld meer was om de bijkomende werken en plaatsing uit te voeren, is de brug nooit geplaatst. De brugdelen hebben jaren op de kant bij het ziekenhuis in de Kapelpolder gelegen, ongeveer op de plek waar nu de gemeentewerf is. Ze zijn uiteindelijk in 1937 gebruikt voor de vernieuwing van de Schansbrug.

Het wegbaggeren van de Kerkdam in 1920 gezien vanaf de Noordgeer.

Woningbouwvereniging

De Maassluische Woningbouwvereniging was geen lang leven beschoren. In 1923, een jaar na het gereedkomen van de laatste van de 277 woningen op 't Stort, werd deze woningbouwvereniging alweer ontbonden. De woningen waren uitstekend van kwaliteit, maar bleken te duur voor de doelgroep en bleven daarom leeg staan. Dat had ook te maken met de slechte economische omstandigheden en de daardoor veroorzaakte hoge werkloosheid. Vanaf 1924 ging de gemeente de woningen zelf verhuren en onderhouden. In 1929 nam de gemeente definitief alle bezittingen en schulden over van de Maassluische Woningbouwvereniging. Deze overname was een slimme zet: een faillissement werd voorkomen en de woningen konden dienen als sociale huurwoningen - tot aan de dag van vandaag. Het verlies werd ingebracht in de gemeentelijke Woningstichting Woningbeheer, waardoor de gemeente uiteindelijk de financiële schade tot een minimum kon beperken.

Geen waterleiding

De 'goede arbeiderswoningen' aan de Keucheniusstraat waren wat royaler dan de overige en moesten een huur van 5 gulden per week opbrengen; de andere huizen kostten 3,50 gulden per week. In 1921 hadden 75 woningen elektrisch licht, een nieuwe voorziening die potentiële huurders over de streep moest trekken. De drinkwaterleiding was echter toen nog niet aangelegd in de polder. Dat vond de gemeente niet zo'n probleem, 'want het drinkwater dat ingelaten wordt, is toch te zout. De bewoners in de Kapelpolder zijn het beste geholpen met een paar Nortonpompen, geslagen tot een zodanige diepte dat ze goedgekeurd water opleveren', aldus de gemeente. Kortom, het grondwater was van betere kwaliteit dan het leidingwater!

Het uiteindelijk verlagen van de huren en het uitbreiden van de doelgroep tot lagere ambtenaren heeft wel geholpen de huizen bewoond te krijgen. Pas in de loop van de jaren dertig (!) hadden alle woningen een bewoner gevonden.

Tuinstad

De wijk is opgezet op basis van het principe van een Engelse tuinstad. Volgens de socialistische idealen vond men dat de arbeiders betere woonomstandigheden verdienden (waardoor ze ook beter zouden gaan werken). Zo kreeg iedereen een eigen tuintje of balkonnetje, een inpandig toilet, een keukentje en voldoende slaapkamers voor jongens en meisjes apart. De wijk kreeg ook eigen winkels, er kwamen vier speciale winkelpanden. De bedoeling van een tuindorp was om ook eigen culturele voorzieningen te hebben, zoals een school, bibliotheek en kerk, maar waarschijnlijk waren de financiële middelen daarvoor te beperkt. Een kroeg was altijd afwezig. Dit om drankmisbruik en de daarmee gepaard gaande sociale ellende te voorkomen. De straatnamen verwijzen naar personen die in het begin van de 20ste eeuw om hun sociale bewogenheid bekend stonden.

Van de vier winkelpanden is alleen de winkel in de Heldringstraat altijd in gebruik gebleven.

In 2020 kwam daarin verandering toen er aan de noordkant van de wijk een straat met 27 sociale huurwoningen werd bijgebouw, vernoemd naar de vroegere Maassluise reder en zakenman Gijsbert Dirkzwager.

Industrie

Tussen de woonwijk en de Noordgeer waren vanouds bedrijven en industrieën gevestigd. Na Tweede Wereldoorlog is de strook tussen de woonwijk en de spoorlijn ook ingericht als bedrijventerrein en zijn nieuwe straten zoals de Industrieweg en de Nijverheidsstraat aangelegd. De aan de Industrieweg gelegen woningfabriek Elementum heeft in de jaren zestig en zeventig voor de bouw van honderden flatwoningen in Maassluis en omliggende gemeenten gezorgd. In de loop van de jaren tachtig verdween deze fabriek en eind jaren negentig verrees op die plek een nieuwe woonwijk genaamd Elysium. De straatnamen daar verwijzen naar Maassluise helden uit de Franse tijd (1813).

Linksonder de Elementumfabriek. Midden woonwijk 't Stort.

Auteur: Ineke Vink - Historische Vereniging Maassluis

Op de radio vertelde Ineke Vink meer over het bijzondere jubileum