Kerklaan in Wateringen, oneven nummers 35 tot en met 65

Nico en Annemiek Kouwenhoven wonen in de Kerklaan op nummer 43. Dit pand is herkenbaar aan de gevel waarop 'De Arend' staat.

Toen ik bij hen langs ging na de verbouwing van de serre, viel mijn oog op de wand met een prachtig uitvergrote foto van de Kerklaan van voor de Tweede Wereldoorlog. Direct rezen er vragen. Wanneer is dit gebouwd? En wie gingen hier wonen? En waren er meer winkels? Annemieks moeder Riet Simons-Verbeek kwam hier als zevenjarige wonen en ze vond het een uitdaging om met haar en haar buren onderzoek te doen. In dit artikel wordt ingegaan op bovengenoemde vragen.

De Kerklaan: een heel oude straatnaam

Op kaarten uit de 17e eeuw werd de Kercklaen al genoemd. Geenstraat, want het was toen een zandweg. Deze laan was de verbinding tussen het Plein en de Korte Noordweg, de huidige Willem III straat.

Detail Kercklaen uit kaartboek Abdij van Rijnsburg in 1648. Historische Vereniging Wateringen-Kwintsheul

Het was in het verleden de kortste verbinding tussen de dijkwegen van de Gantel. De weg had zijn naam te danken aan de kerk op het Plein waarvan de toren rond 1350 is gebouwd. De Kercklaen lag ten oosten van 'het Slot', de latere buitenplaats 'het Hof van Wateringen'. Het verlengde van de Kercklaen heette vroeger 'De Cruijswegh' en heet nu Ambachtsweg.

Opknapbeurt Kerklaan

In het begin van de vorige eeuw was de Kerklaan nog steeds een zandweg zoals hieronder te zien is, met voor de kerk 'de Zeven Plagen'.

Kerklaan begin 19e eeuw met zicht op het Plein. Historische Vereniging Wateringen-Kwintsheul

Maar de economie groeide en er was behoefte aan verbetering van de wegen. In de jaren twintig ging het niet slecht in Nederland. Ook de tuinbouw in Wateringen floreerde. De omzetten zag men stijgen op de veilingen en er kwamen auto's op de weg. Het werd drukker in de jaren twintig op de smalle Kerklaan. De gemeente verzocht de provincie enkele wegen, zoals de Lange Noordweg, de Kwintsheulweg en ook de Kerklaan op te knappen. De wegen zouden dan wel in eigendom en beheer van de provincie komen. In 1928 werden deze plannen concreet en werden de werkzaamheden voor de Kerklaan aanbesteed.

Voor de Kerklaan werden de rooilijnen vastgesteld op 12,50 meter uit het hart van de weg. De Kerklaan werd eerst bestraat met een breedte van 4,50 meter. Het was een van de eerste wegen in Wateringen die bestraat werd. Later zou de bestrating breder worden, toen de sloten betrokken werden bij de verbetering.

De gemeenteraad achtte het gewenst trottoirs aan te leggen,omdat veel schoolkinderen langs de Kerklaan liepen. Voor de bestrating werden er in 1929 riolering en waterafvoer aangelegd. Er werden op het Plein driebomen gerooid om het verkeer betere doorgang te geven. Alleen de tuinders ondervonden veel overlast bij de aanleg van de weg. Er werden stenen in de sloot gegooid; sommige gedeelten werden bijna gedempt en ruiten in de kassen sneuvelden. Men verzocht de gemeenteraad hier een prikkeldraad-afscheiding te plaatsen. Besloten werd 'goedgunstig op het verzoek te beslissen'. Het werd geen prikkeldraad, maar wel hoge hekken met of zonder schermdoek.

Verbreding Kerklaan in 1929 met hekken langs de weg. Historische Vereniging Wateringen-Kwintsheul

Woningen aan de Kerklaan

Als je naar de ontwikkeling van Wateringen kijkt, blijkt uit de kaart van Kruikius uit 1712 dat woningen werden gebouwd aan het Plein en aan de Herenstaat, niet op de Kerklaan. Aan de oostzijde van de Kerklaan waren de percelen allemaal met boomgaarden beplant.

In de 18e en 19e eeuw veranderde dit amper. Op de topografische kaart van 1924 zijn aan de oostzijde van de Kerklaan slechts enkele woningen op tuinbouwpercelen getekend. Aan de westzijde is een eerste aanzet gegeven aan de Oranjebuurt langs de Korte Noordweg. Met de verbetering van de Kerklaan was gelijktijdig de lobby begonnen van de gemeente om aan de oostzijde van de Kerklaan te mogen bouwen.

Kaart Kruikius 1712, Kadaster 1911, Topografie 1924, Kadaster 1929. Historische Vereniging Wateringen-Kwintsheul

Gekeken werd naar tien tuinbouwpercelen die al vanaf de start van het kadaster in 1832 bij elkaar hoorden. Eerst waren ze in bezit van hovenier Arij van Dorp, hierna van tuinier Dionijsius Goeijenbier, in 1854 zijn weduwe Maria Ammerlaan, in 1857 tuinder Anthonie Pietersz. Ammerlaan, in 1861 notaris Johannes Willem van den Bergh uit 's-Gravenhage.

In 1891 kwamen deze percelen in bezit van Diete Ida van den Bergh uit Zetten en in 1905 van Hermine Agnes van den Bergh, dochters van Willem van den Bergh. In 1910 werd op perceel 1440, voorheen 476, een huis gebouwd. Alle tien percelen werden in 1916 samengevoegd tot een perceelnummer 1773. In 1920 werd deze hele kavel gekocht door tuinder Willem Nicolaas van den Berg, die getrouwd was met Willempje den Boer. Hij splitste het perceel in tweeën; op perceel 2178 tuinde hij door, maar perceel 2168 verkocht hij in 1929 aan een driemanschap ieder voor één derde: tuinder Piet Vis, bakker Jan van der Wilk en Wim van Mierlo, aannemer uit Schipluiden. Het driemanschap had een bouwvergunning aangevraagd bij de gemeente Wateringen voor zestien woningen, waarvan acht met een winkel.

Bouwtekening 16 Burger woon- en winkelhuizen Kerklaan 35 t/m 65. Historische Vereniging Wateringen-Kwintsheul

Bouw woningen Kerklaan oneven 35 tot en met 65

De goedkeuring werd op 2 mei 1929 afgegeven. Maar daar was een hele procedure in 1928 aan vooraf gegaan. De aanvraag werd namelijk pas ingediend na goedkeuring door de provincie om aan de Kerklaan te mogen bouwen. In oktober 1929 werd door de combinatie Piet Vis verzocht om voor de zestienhuizen geen afsluithekken te plaatsen. Dat zou een nadeel zijn voor de opkomende winkelstand. Als het geld voor de kostprijs van de hekken, die door de provincie geplaatst zouden worden, ter beschikking werd gesteld aan de combinatie dan zou deze zorgen voor de bestrating. De meerkosten van de straataanleg moesten worden betaald door de nieuwe bewoners.

Huizen Kerklaan nummers 35 t/m 65 na oplevering in 1930. Historische Vereniging Wateringen-Kwintsheul

In 1930 werden de huizen opgeleverd en de Kerklaan lag er pico bello bij. De winkels hadden een markies. De sloten aan weerzijden waren gedempt. De hekken bleven staan als afscheiding tussen weg en tuinbouwbedrijven. De riolering en waterafvoer waren aangelegd en de laan was geheel bestraat met tegeltrottoirs en fietspaden aan beide zijden zoals op de foto hierboven te zien is. Volgens de overlevering was de bouw van de zestien woningen de eerste klus die werd uitgevoerd door Willem (W.J.M.) van Mierlo in Wateringen. Jan van Beurden, later architect en hoofd openbare werken van Wateringen, was daar als 22-jarige opzichter. Hij had de bouwtekening nog in zijn archief.

Koop- en huurhuizen

Wim van Mierlo had voor de totale financiering voor de aankoop van de tuin van Van der Berg en de bouwkosten kopers en geldschieters gezocht.

Onder anderen bakker Van der Wilk had als geldbelegging vijf huizen gekocht. Hij werd eigenaar van de nummers 49, 59, 61, 63 en 65. In de volksmond werd dit rijtje dan ook wel ‘de huizen van Van der Wilk’ genoemd.

Mr. Willem Hendrik van den Berge uit Den Haag, Mr. Andries ten Sande uit Scheveningen en Hendrik Jan Hofstra uit Wassenaar waren eigenaar van de huizen Kerklaan 35, 37 en 39.

Willem Camfferman, een tuinder uit Naaldwijk die getrouwd wasmet Petronella Gerarda van Velden werd eigenaar van vier van de zestien huizen:de nummers 51, 53, 55 en 57.

Een aantal huizen werden verhuurd. Wekelijks werd de huur opgehaald door of voor de eigenaren bij de bewoners. Er werden woningen en winkelpanden gebouwd. Het brede trottoir was deels eigendom van de bewoners en deels van de gemeente.

Acht winkelpanden en acht woonhuizen

De panden die naar voren uitsteken waren de oorspronkelijke winkelpanden. De 'terugwijkende' panden waren de woonhuizen. De gemeente Wateringen wilde met het bouwen van deze winkelpanden een extra winkelgebied realiseren ten behoeve van de pas gebouwde Oranjebuurt.

Kerklaan 35 In dit winkelhoekpand vestigde Piet Ammerlaan een drukkerij en kantoorboekhandel. vervolgens werd hier drogisterij 'De Ster' gevestigd, gerund door Geertruida Maria Burgers, vrouw van Petrus Johannes Franciscus (Piet) Kerklaan. Later werd dit verbouwd tot woonhuis.

De heringerichte Kerklaan met de huizen oneven 35 tot en met 65 links. Historische Vereniging Wateringen-Kwintsheul

Kerklaan 37 was een woonhuis waar eerst de rentenierendeboer Jacobus Johannes (Jaap) Hofstede woonde. Zijn zoon Jacobus TheodorusAnthonius Hofstede kocht het huis en vestigde in het woonhuis een soort boekhandeltje met allerlei snuisterijen. Hij woonde zelf in het achterhuis. In1968 werd het pand weer verbouwd tot woonhuis.

Kerklaan 39 was een woonhuis waar twee generaties Verbeek in woonden.

Kerklaan 41 Hier vestigde zich de melkboer Gerardus Johannes(Geert) Vermeulen met zijn handel. Hierna werd het het woonhuis van de familie Nederpel.

Kerklaan 43 In deze winkel vestigde zich Hubertus Wijnandus Henricus van der Avoird met een schoenenzaak die zijn winkel de naam 'De Arend' gaf. De Arend was een schoenenmerk. Bernardus Johannes Antonius Lamp nam de schoenenzaak over tot Nicolaas Martinus Petrus (Nico) Kouwenhoven en Maria Adriana Josephina (Annemieke) Simons de winkel verbouwden tot woonhuis.

Kerklaan 45 was een woonhuis waar eerst Petrus Leonardus (Piet) van Vliet, expediteur en aannemer, in woonde. Het pand werd in 1987 verkocht aan Peter en Joke van Raamsdonk.

Kerklaan 47 Antonius Johannes (Antoon) Dries washuisschilder en de eerste huurder van dit huis. In 1966 kochten Jozef Willebrordus Antonius (Sjef) Dries, schilder, en zijn vrouw Augustina Barbara Petronella (Guusje) Meyknecht het huis van vader Antoon.

Kerklaan 49 Hier startte A. Steinman een elektronicawinkel.Na hem huurde in 1931 Johannes W. Strik de winkel in elektrische apparaten. Nazijn overlijden in 1954 runde zijn weduwe Johanna Strik-Hartemink hier eencafetaria. De zaak werd in 1970 overgenomen door ondernemer Jacobus Petrus vander Kroft. In 1973 kochten de buren van Kerklaan 47, Sjef en Guusje Dries, dit pand en vestigden er hun schildersbedrijf annex hobbyzaak 'Dries Hobbyhoek'.

Rond 2015 verkocht Sjef zijn winkel aan Karel Duijndam. Karel breidde hierdoor zijn 'Duijndam Uitzendgroep' uit met deze locatie, waar nu het hoofdkantoor is gevestigd.

Advertenties oude winkels Kerklaan 35 t/m 65. Historische Vereniging Wateringen-Kwintsheul

Kerklaan 51 Hier vestigde zich eerst visboer J.Spanjersberg. Achter het huis was nog een werkplaats. Hierna kwam vleeshouwer GijbertusJohannes (Gijs) Maat. Eind 1949 kocht Leonardus Adrianus Anthonius (Leo) Warmenhoven de winkel en een jaar later het ernaast gelegen huis: Kerklaan 53. In 1978 werd de winkel eigendom van 'Leo Warmenhoven B.V.' waarin slager Ad van Essen deelnam en in 1984 veranderde de naam in 'Leo Warmenhoven Beheer B.V.' Het pand werd overgenomen door slagersfamilie Van Essen. Nu is het ook een locatie van de Duijndam Uitzendgroep.

Kerklaan 53 Dit woonhuis was de meeste tijd het woonhuis vande gebruiker/eigenaar van de winkel van Kerklaan 51.

Kerklaan 55 Hier woonde als eerste Nicolaas van Eendenburg, aardappelboer en vrachtrijder en zijn vrouw Jacomintje Poldervaart.

Kerklaan 57 In deze winkel was bij J. de Jong allerlei kleding te koop. Hij noemde zijn zaak 'Magazijn de Toekomst'. Deze manufacturenhandel werd in 1937 overgenomen door Elisabeth Anna Maria Zuidwijk, getrouwd met Gerardus Jacobus van der Knaap. In de oorlogsjaren heeft de heer Van Buren het winkelpand gehuurd en was er een kruidenierszaak gevestigd. Na de oorlog is Van Buren verhuisd naar het pand aan de Kerklaan 65.

Kerklaan 59 Broodbakker Jan van der Wilk had de winkel in het begin zelf in gebruik als bakkerswinkel. In 1938 huurde Wilhelmus J. Gründeken de winkel en zijn vrouw bestierde hier de winkel van Jamin. In 1949 had Arnoldus Adrianus (Nol) Vis hier een fietsenzaak. In 1965 startte Wilhelmus Adrianus (Wim) van Leeuwen hier zijn oliehandel. Het bedrijf verhuisde rond 1991 naar de Julianastraat in Wateringen. Hierna werd het pand verbouwd tot woonhuis.

Oliewagen van Wim van Leeuwen op Bevrijdingsdag 1965. Historische Vereniging Wateringen-Kwintsheul

Kerklaan 61 In dit woonhuis woonde Gerardus G. Ch. (Geert)de Gier tot 1940 en erna Johannes J. (Jan) Dijkshoorn, tot eind jaren veertig de tuinder Willebrordus Gerardus de Ruijt hier met zijn familie ging wonen.

Kerklaan 63 De huurder tot 1940 was Theodorus van Baar.Vervolgens woonde hier de familie Wilhelmus Houtman tot juni 1947. In april 1948 vestigde Charles Anthonius Theodorus Simons zich hier als kapper. In het pand, oorspronkelijk een woonhuis, werd een herenkapsalon gevestigd. Het gezin woonde in het 'achterhuis'. In 1967 werd het pand gekocht door zoon Charles, eveneens kapper.

Kerklaan 65 Op dit nummer kwam het 'Café Van Paassen'.Vervolgens kwam hier het café met drankenwinkel van Gijs Moor. Dit café is later naar de Rusthoek gegaan. In 1950 werd Gerardus Bernardus (Gerard) Bultink eigenaar en vestigde hier 'De Onderneming' een kruidenierszaak. In 1964 verkocht Gerard Bultink het gehele perceel aan Adrianus Alphonsus Johannes(Fons) Dries, garagehouder, die hiernaast woonde op Kerklaan 67. Fons Dries was BMW-dealer. Fons brak het pand af en bouwde hier een showroom als uitbreiding van zijn garage met benzinestation. Het terrein en de opstallen worden nu gehuurd door Duijndam Uitzendgroep.

Auteurs: Annemiek Kouwenhoven-Simons, bewoonster en ChrisBatist, Historische Vereniging Wateringen-Kwintsheul.

Verantwoording en bronnen:

De basis van dit artikel waren de overleveringen van buren en bekenden van de Kerklaan. Mochten er onjuistheden in staan, dan horen wij dat graag van u via info@HVWK.nl.
Aanvullende gegevens en foto’s zijn van het Historisch Archief Westland (bouw, bewoning en kranten), Kadaster (kaarten en eigenaren),Archief Peter van Beurden, Archief HVWK en bewoners van de Kerklaan.