Streekhistorie: V2 Raketten, de zogenaamde Vergeltungswaffen van de Duitsers
In het laatste oorlogsjaar hebben de Duitsers nog diverse nieuwe oorlogswapens ontwikkeld en in gebruik genomen.
Medio 1944 werden deze nieuwe wapens door de Duitsers ingezet. De Duitsers waren op dat moment op meerdere fronten in het defensief en dat zij de oorlog nog zouden kunnen winnen leek onmogelijk. In de propaganda hield men de bevolking voor dat er gewerkt werd aan zeer krachtige wapens. Dit waren de zogenaamde Wunderwaffen, twee van deze 'Wunderwaffen' werden beroemd onder de namen V1 en V2, waarbij de 'V' stond voor Vergeltung (vergelding). Die naam zegt al genoeg, want de wapens waren niet primair bedoeld om militair gezien iets te bereiken, maar om wraak te nemen en angst onder de bevolking van de tegenstander te zaaien. Duitse steden werden al jarenlang door honderden geallieerde bommenwerpers bestookt, waarbij steden grotendeels werden verwoest en er tienduizenden burgers gedood werden. Dat vereiste een tegenactie.
De V1 was een vliegende bom, eigenlijk een klein onbemand vliegtuig, dat werd aangedreven door een straalmotor. De V1 was voorzien van een zware explosieve lading en werd met een soort katapultinstallatie afgeschoten vanaf een hellende railconstructie. De te vliegen afstand werd van te voren ingesteld en als die bereikt was, stopte de motor, stortte het vliegtuig neer en ontplofte. De eerste V1's werden half juni 1944 gelanceerd vanuit Noord-Frankrijk en voornamelijk gericht op de Engelse hoofdstad Londen.
2 Duitse vergeltungswaffen V2 raket lanceerplatforms
De V2 was een echte raket die met behulp van een mobiele lanceerinstallatie vanaf een eenvoudig verhard platform kon opstijgen. Het gebruik van een mobiele lanceerinstallatie maakte de V2 extra gevaarlijk, want daarmee was dit wapen moeilijk te bestrijden. Het oorspronkelijke plan van de Duitsers was om de V2 raketten vanuit een permanente locatie te lanceren. Hiervoor hadden ze in Noord-Frankrijk, in de buurt van St. Omer, in een berg een bunkercomplex gebouwd waarin de V2 raketten gebouwd werden. Als ze gereed waren werden ze naar buiten gereden en konden dan in korte tijd vanaf een platform gelanceerd worden. De geallieerden hebben deze fabriek talloze keren gebombardeerd, maar konden het complex niet vernietigen of uitschakelen. Een week voordat de V2 rakettenfabriek in gebruik kon worden genomen werd het gebied door de geallieerden veroverd en was dit gevaar geweken. Daarna gingen de Duitsers over op het gebruik van mobiele lanceerinrichtingen. Voor die lanceerlocaties zocht men een bosachtige omgeving die per auto goed te bereiken was. In de bossen konden de Duitsers de lanceerinstallaties goed verschuilen of camoufleren.
V2raket mobile lanceerinstallatie
Nadat de geallieerde opmars in het najaar van 1944 tot stilstand was gekomen en het front zich stabiliseerde langs de 'grote rivieren' begonnen de Duitsers naast Londen, ook de Belgische havenstad Antwerpen zwaar te bestoken met V2 raketten. In de wijde omgeving van Den Haag zijn V2's afgeschoten op Londen en Antwerpen. In 's-Gravenzande werden V2's gelanceerd vanuit het Staelduinse bos. Ook in Hoek van Holland, het bosgebied van Bloemendaal en Ockenburg in Loosduinen en het Haagse bos, werden raketten gelanceerd. De V1 en V2 zaaiden dood en verderf in Londen en Antwerpen en daarom bombardeerden de Engelsen lanceerplaatsen als ze die ontdekten. Het Haagse bos werd zo een doelwit van de Engelsen, maar bij vergissing werd toen het Bezuidenhout gebombardeerd, waardoor honderden Haagse burgers omkwamen.
V2 lancering Den Haag
Ook het Staelduinse bos is een paar keer gebombardeerd door de geallieerden om daar het lanceren van V2 raketten te verhinderen. Over het algemeen haalden deze geallieerde bombardementen weinig uit. Het leverde wel schade op en (ook Nederlandse) slachtoffers, maar de lanceringen van de V2 raketten gingen gewoon door. In het duister van de nacht werden de V2 raketten vervoerd naar steeds weer andere locaties. Het transport ging met vrachtwagens, waarbij de raketten waren afgedekt met grote zeilen om ze zo geheim te houden. Voor de Westlandse bevolking zal het een onwaarschijnlijk schouwspel zijn geweest als zo'n V2 werd gelanceerd. De mensen kenden helemaal geen raketten en hadden nog nooit zoiets gezien. De lanceringen gingen gepaard met een enorm lawaai, veel rook en een enorme vuurgloed. Dit zal een enorm beangstigend en demoraliserend effect gehad hebben.
Bombardement Bezuidenhout
Die angst bij de lanceringen van de V2 raket was terecht, want zo'n lancering ging ook wel eens mis. En dan stortte de V2 snel na de start neer. In 's-Gravenzande zijn er drie V2's neergestort, een in de buurt van landhuis Ouwendijk, een in de buurt van de Naaldwijkseweg ter hoogte van de Heenweg en een in de buurt van het Kapittelland, op de grens met Hoek van Holland. Bij deze laatste crash waren in die buurt verschillende arbeiders aan het werk op het land. Uit nieuwsgierigheid gingen zij kijken wat er aan de hand was, waarna ze gearresteerd werden door toegesnelde Duitsers. Vijf van deze mannen werden afgevoerd naar Wassenaar voor ondervraging, omdat ze door de Duitsers verdacht werden van spionage. Bij een nachtelijke verplaatsing in het bosgebied werden zij zonder pardon neergeschoten en voor dood achter gelaten. Een persoon, de heer Philippus van den Berg was echter alleen gewond geraakt, maar hield zich dood. Nadat de Duitsers vertrokken waren heeft hij kans gezien te vluchten en kon hij onderduiken. De andere vier, twee broers Van Spronsen en twee broers La Graauw, waren overleden en zijn later door de Duitsers ter plekke in het geheim begraven. Pas na de bevrijding kwam door de terugkeer van Van den Berg dit drama aan het licht.
In Hoek van Holland dorp zijn zeker elf V2's neergestort en ook in Monster is er een neergestort. Vanaf het bosgebied Bloemendaal werden V2's afgeschoten. Een daarvan is begin januari 1945 vrijwel direct na de lancering in de lucht ontploft. Dat was ter hoogte van de Plaats Langeveld in Monster waar acht druivenserres naast elkaar stonden. Door de luchtdruk was de eerste helemaal plat geblazen, de tweede half plat en drie en vier met heel veel schade. De volgende vier stonden allemaal los en scheef op de kasvoet, alles bij elkaar was er heel veel glasschade. Ook het woonhuis van de tuinder had schade. Het raam van de woonkamer keek uit op Bloemendaal en dat was er ook uitgeblazen, daar stond de kerststal en die lag door de luchtdruk helemaal achter de kachel aan de andere kant van de kamer.
Van bewoner Bert Vollebregt is een ooggetuigenverslag bekend hoe het er aan toe ging als er van Bloemendaal V2's gelanceerd werden. Vanaf Plaats Langeveld konden ze dat goed volgen en horen. Van januari tot en met maart 1945 werden er zeer regelmatig V2's gelanceerd. Vlak voor een lancering kwamen er altijd in het open veld, vlak bij hun tuinderij, rupsvoertuigen staan met luchtafweergeschut, vierlingmitrailleurs, met een bemanning van ongeveer acht man. Die werden dan ondergebracht in huizen in de buurt. De bewoners moesten dan weg en maar zien waar ze heen gingen. Dat is de buren van Vollebregt, de familie Hendriks, een keer overkomen. In het duingebied van het naburige Solleveld is in die periode een V2 na de lancering neergestort. Op de crashsite is nog steeds een diepe krater te zien. Hobby-archeologen hebben hier met metaaldetectors diverse onderdelen van een V2 opgegraven. Die onderdelen zijn nu te zien in de expositie over de Atlantikwall in het Westlands Museum. Daar is ook een maquette te zien van een lanceerinstallatie van een V2, in een setting die een impressie geeft van hoe dat er in het Staelduinse bos uitzag.
Auteur: Ton Immerzeel van het Westlands Museum