Streekhistorie: Respect voor gemeentearchitect Van Beurden

Op 19 juni 2020 vindt in het kader van de Dag van de Architectuur een virtuele verhalenavond plaats via YouTube.

Het onderwerp is gemeentearchitect Van Beurden die met zijn ontwerpen het naoorlogse Wateringen en Kwintsheul heeft vormgegeven. Hij woonde aan de Heulweg in een groot hoekhuis. De huidige bewoonster vertelt over deze woning en de carrière van Van Beurden.

"Wat is de tuin toch mooi", dat waren zo ongeveer de laatste woorden van Jan van Beurden. Gemeentearchitect P.J. van Beurden woonde tot aan zijn overlijden in 1988 in de jarendertigwoning op de hoek van de Heulweg/Hofzicht. De mooie tuin was ook het eerste waar de huidige bewoners voor vielen. In 1990 kochten ze de hoekwoning van de familie Van Beurden en dertig jaar later wonen ze nog steeds in 'het huis van Van Beurden'. De huidige eigenaren vroegen zich af waarom en kwamen tot verrassende ontdekkingen.

Een illusie armer
Ik had het idee om het verhaal van ons huis op te schrijven. Het huis en de tuin bevatten nog originele details, zoals de vitrinekast in de keuken, het glas-in-lood en de muur van het schuurtje. De waarde daarvan is niet altijd direct zichtbaar, maar het zou zonde zijn als dit door onwetendheid verloren zou gaan. Sterker nog, ik zou willen dat het huis altijd in handen blijft van mensen die waarde hechten aan historie en met liefde en respect met het bezit omgaan.Als je in de geschiedenis duikt, dan zitten zaken vaak anders in elkaar dan je denkt. Zo waren wij in de veronderstelling dat we de tweede eigenaren waren en dat ons huis door Van Beurden zelf was gebouwd. Niet dus. Dochter Mieke van Beurden hielp ons snel uit de droom. Haar vader kocht het huis pas in 1947, omdat hij Directeur Gemeentewerken werd in Wateringen.

Andere tijden
Mieke was één jaar oud toen ze met haar ouders en vier broers en zussen van Den Hoorn naar Wateringen verhuisde. Na haar werden nog vier kinderen geboren waarvan Peter (1953) de jongste is. De jongens sliepen op zolder, ieder had een eigen hoek. De baby's lagen in het voorkamertje, de meiden in de achterkamer en de ouders aan de voorkant, in de kamer met zicht op de molen.Direct grenzend aan de achtertuin stonden in die tijd de kassen van Jan Boers. Hij woonde op de Heulweg 7. Deze tuinder was ook de opdrachtgever van het rijtje van vier woningen (genummerd 7a t/m 7d) dat in 1938 werd opgeleverd. De huizen waren ruim van opzet en hadden al een douche, wat heel bijzonder was voor die tijd. Groot genoeg voor het kinderrijke gezin van Jan en Anna van Beurden.

Dag en nacht werken
Mieke: "Vader had in huis zijn werkkamer. Aanvankelijk in de voorkamer, maar vanaf 1956 in de aanbouw aan de achterzijde van het huis. Tekenen was zijn lust en zijn leven. Overdag werkte hij voor de gemeente, maar na zijn werk was hij altijd aan het ontwerpen. Als je vanuit Kwintsheul of de Dorpskade Wateringen naderde, dan was ons huis jarenlang de eerste woning die je zag. Er brandde altijd licht, want vader werkte dag en nacht.In zijn hart bleef mijn vader altijd architect, maar vanwege de oorlogsjaren en de schare kinderen koos hij voor meer zekerheid. Samen met burgemeester Meissen en opzichter Bart Beukers vormde hij het Directorium dat van grote invloed is geweest op de naoorlogse ontwikkeling van Wateringen. In die dubbelrol was hij uniek, maar hij worstelde daar ook wel mee."

Jan en Annie van Beurden HVWK

Tijd voor de tuin
De tuin ziet er nog grotendeels uit als in de tijd van Van Beurden, met de immense kastanjeboom als blikvanger. Pas na zijn pensioen is Jan van Beurden werk gaan maken van de tuin. Vroeger liep de zijtuin door tot aan de sloot en stond die vol met fruitbomen. Waar nu de weide van het Hofpark is, graasden de koeien van de familie Van Eendenburg, die op de Hofboerderij woonde. Mieke kon vanuit haar slaapkamer de koeien horen herkauwen, zo stil was het in die tijd. Langs de sloot liep een zandpad waarover boer Van Eendenburg elke ochtend de melkbussen naar de weg bracht. Aan de voorzijde was een smal strookje tuin en via een wankel bruggetje kwam je op de straat. Eind jaren vijftig werd de sloot aan de voorkant gedempt en kwam er gemeenschappelijk groen. Bij de aanleg van het Hofpark en Hofzicht in de jaren zestig kwam er een grondruil tot stand en kreeg de tuin het huidige aanzicht. De zijtuin werd smaller en de voortuin ruimer. De familie Van Eendenburg verhuisde van de Hofboerderij naar Heulweg 7. Uiteraard maakte Jan van Beurden ook de tekeningen voor de verbouwing van dit pand uit 1924.

Ruim 200 'werken' rijker
Na de verkoop van het huis in 1990 belandde het archief van Jan van Beurden bij een van de kinderen op zolder en heeft daar vele jaren onaangeroerd gelegen. Zoon Peter heeft zich erover ontfermd en is bezig om de nalatenschap in kaart te brengen. Het archief blijkt meer dan 200 werken te bevatten die hij in de periode 1930-1980 tekende in Den Hoorn/Schipluiden en Wateringen/Kwintsheul. Hierdoor wordt de impact die Jan van Beurden heeft gehad op de ontwikkeling van Wateringen duidelijk. Het omvat hele wijken, scholen, schuren, arbeiderswoningen en villa's.

De bekendste werken in Wateringen en Kwintsheul zijn De Wingerd, Kastanjehof, Pius X-school, het Kruisgebouw, de burgemeesterswoning aan de Ambachtsweg, het huis van dokter Breedveld-Boer, Plan Zuid, het Hofplan, Hofzicht, de Kwak en de inrichting van het Hofpark rondom de Hofboerderij.

Mieke: "Vader heeft altijd het idee gehad dat hij na zijn pensioen (in 1974) een huis voor zichzelf wilde bouwen. Hij heeft echter nooit een mooier plekje kunnen vinden en is uiteindelijk in zijn werkkamer gestorven." Een eerbetoon Je begint ergens aan, maar het verhaal blijkt zoveel mooier. Behalve respect voor het huis, krijg je ook respect voor de man zelf en de betekenis die zijn werk heeft gehad voor de naoorlogse ontwikkeling van Wateringen. Dat verdient meer aandacht. Het enthousiasme wordt gedeeld door de kinderen Van Beurden en de Historische Vereniging Wateringen-Kwintsheul. In 2021 is het 75 jaar geleden dat Jan van Beurden in dienst kwam van de gemeente Wateringen.

Auteur: Irmgard Bomers namens de Historische Vereniging Wateringen-Kwintsheul