Streekhistorie: De brug van Ammerlaan over de Zuidgaag

Vanaf de Kerkweg in Maasland gaande naar de Burgemeester Groot Enzerinksingel passeert men een forse, stenen brug over de Zuidgaag. Er gaat veel verkeer over de brug, vooral in de spitsuren is het erg druk. De brug is gebouwd in 1993 toen de dorpsuitbreiding in de Commandeurspolder tot ontwikkeling kwam. De brug heeft een gebogen brugdek en is daardoor vrij hoog gelegen boven het water van de Zuidgaag. Niet al te hoge schepen kunnen vanaf de Trekvliet varend het dorp Maasland bereiken.

De brug is nieuw, maar de brugverbinding over de Zuidgaag op deze plek is al zeer oud. Eeuwenlang was hier een brugverbinding ten behoeve van de bewoners aan de Kluiskade, bekend als 'de brug van Ammerlaan'. Op oude kaarten, zoals op de kaart van het hoogheemraadschap van Delfland, getekend door Floris Balthasarsz. (1611), is de brugverbinding tussen de Kluiskade en de Kerkweg al aangegeven. De oudste bewoning bevond zich in die tijd aan de Kluiskade in de Commandeurspolder. Aan de andere zijde van de Zuidgaag aan de Kerkweg kwam vrijwel geen bebouwing voor. De middeleeuwse ontginning en verkaveling van dit gebied vond plaats vanaf de Zuidgaag en de Kluiskade in twee richtingen in de Commandeurspolder en in de Dijkpolder. Zo ontstonden zeer lange smalle percelen die oorspronkelijk doorliepen tot de Vlaardingervaart en de Maasdijk. De boeren aan de Kluiskade hadden hun land dan ook aan beide zijden van de Zuidgaag, wat een goede oeververbinding noodzakelijk maakte.

Niet iedere boerderij, tuinderij of huis had een eigen brug. Er was een beperkt aantal bruggen, waarvan gezamenlijk gebruikt werd gemaakt. De kade en de bruggen werden door bewoners onderhouden. Bekende bruggen over de Zuidgaag tussen de Trekkade en het dorp zijn de Kluisheulbrug en de brug van Ammerlaan. De Kluisheulbrug was een hoge brug waar de schepen onder door konden varen. De brug van Ammerlaan was een draaibrug, die voor het scheepvaartverkeer geopend moest worden. Tot in de tweede helft van de vorige eeuw was er een druk verkeer van tuinderschuiten, boerenschuiten, melkschuiten en van beurtschippers. Mevrouw Ammerlaan, die de brug bediende, moest dan ook ettelijke malen per dag haar bezigheden als boerin en huisvrouw onderbreken. Als de scheepshoorn, de scheepsbel of de roep 'brugoop' te horen was, moest ze weer de brug open draaien.

De bewoners van de Kluiskade betaalden een kleine vergoeding voor het onderhoud en de bediening van de brug. Dat werd mondeling geregeld en beklonken tijdens een gezellig winteravondbezoek bij de familie Ammerlaan. In de tweede helft van de vorige eeuw nam het wegvervoer snel toe en het verkeer over water werd steeds minder, waardoor het bedienen van de brug geleidelijk afnam. Vooral toen de Maaslandse Groenten- en Fruitveiling aan Huis ter Lucht in 1967 ging sluiten, werd het steeds stiller op de Zuidgaag. Door het toenemende verkeer over de brug, waaronder ook veel vrachtverkeer, ging de brug snel achteruit. De draai-installatie raakte vast en het brugdek moest met draglineschotten versterkt worden. De leuningen werden herhaaldelijk stuk gereden en tenslotte vervangen door rood-witte planken. In deze toestand heeft de brug nog jarenlang dienst gedaan.

De gemeente Maasland had inmiddels de brug overgenomen met de doelstelling deze te vervangen door een brug die beter bestand was tegen het toenemende verkeer. Eerst in 1993 werd de brug opgeruimd en was een einde gekomen aan 'de brug van Ammerlaaan'.

Foto 2: De 'nieuwe' brug (2018)

Voortschrijdend onderzoek heeft duidelijk gemaakt dat de ontginning van Maasland heeft plaatsgevonden vanaf de Maas tot de Vlaardingervaart. Hierdoor zijn percelen ontstaan van 6 à7 km, die later doorsneden zijn door de Zuidgaag en de Middelwatering.

Auteur: Martin 't Hart van de Historische Vereniging Maasland