Streekhistorie: Een tapperijtje in het Staelduin

Geregeld komen er bezoekers in "D' Oude Koestal", het bezoekerscentrum in het Staelduinse Bos, die na hun wandeling in het bos vragen of er iets te drinken is. Sinds kort is dat op verzoek wel mogelijk. Ook kan men daarvoor naar theeschenkerij "De Bosrand" aan het begin van de Staelduinlaan, waar men van prima koffie en lekkere zelfgemaakte appeltaart kan genieten. In vroeger tijd kon men in het Staelduin echter ook al terecht voor een drankje en een hapje!

Bij onderzoek in het Historisch Archief Westland, kwam ondergetekende in het Rechterlijk Archief van 's-Gravenzande- Sand-Ambacht (1550-1811) een verzoek om een drankvergunning tegen van Pieter de Wilde die in het Staelduin woonde.

Hij deelde "De Edele Agtbare Heeren Bailluw, Schout en Scheepenen der Hoge Heerlijkheid Zand Ambagt" in een brief eerbiedig mee dat het zijn vader Jan de Wilde, als pachter van de Staalduijnen, sinds het jaar 1750 was toegestaan om wijnen, bieren en mol (een soort zwakalcoholisch bier) en verder allerlei soorten gedistilleerde wateren, met de "kleine maat", te tappen en te verkopen.

Nu hij in plaats van zijn vader pachter van de Staalduijnen werd zou hij ook graag de tapnering van zijn vader voort willen zetten vanuit zijn huis op de Staalduijnen met de verkoop van wijnen, bieren, mol en allerlei sterke dranken en gedistilleerd water.

Op het verzoekschrift had vader Jan aangetekend dat hij er mee instemde dat zijn zoon zijn handeltje overnam. Hij schreef onder het verzoek namelijk dat dit verzoek met zijn medeweten werd gedaan!

Op dit verzoek besluiten de bestuurders van Sand-Ambacht op 23 december 1793 welwillend zodat zoon Pieter de tapnering van zijn vader voort kan zetten.



De huizen in het Staelduin, geschilderd door Aert Schouman in 1744 met op de achtergrond de Maas en de kerktoren van Den Briel.

Het Staelduin was in die tijd een afgelegen duingebied in een uithoek van 's-Gravenzande en door de slechte wegen moeilijk te bereiken vanuit Maassluis en Naaldwijk. De bewoners van het duin woonden ongeveer op de plek waar nu het bezoekerscentrum "D' Oude Koestal" van de Vereniging vrienden van het Staelduinse Bos ligt en de woning van boswachter Spreen.

Die plek is al ruim voor het jaar 1600 bewoond wat blijkt uit oude kaarten en daar gevonden aardewerk zoals een deel van een zogenaamde baardmankruik.

Kennelijk kwam men vroeger s 'avonds van omliggende boerderijen en dijkhuisjes regelmatig naar de woning van pachter De Wilde die dan een biertje tapte en een borreltje schonk. Dergelijke kleine huiskamertapperijtjes kwamen in het buitengebied vaker voor. Mogelijk woonde De Wilde zelfs in de huidige boswachterswoning.

Uitzicht vanaf het hoge duin achter de boerderij over de Bonnenpolders en de Maas, aquarel geschilderd door Aert Schouman rond 1745.

Aan het eind van de 19e eeuw was er bij de boerderij in het Staelduin een uitspanning waar bezoekers wat konden gebruiken. De toenmalige boerin Van Koppen bakte er pannenkoeken die tot ver in de omtrek bekend waren en desgewenst genuttigd konden worden in het theekoepeltje op het hoge duin achter de boerderij. Dit duin was rond 1860 opgehoogd om als uitkijkpunt te dienen. Vanaf dat punt had men een prachtig uitzicht over de begroeiing van het Staelduin, de Bonnenpolders, de Maas en later de Nieuwe Waterweg.

Vanaf 1913 werd deze hoeve gepacht door Toon Weterings, die rond het bos een gemengd boerenbedrijf uitoefende. Zijn koeien liepen in "De Heuvels", het terrein tussen het bos en de Nieuwlandse dijk en achter het bos had hij bouwland. De familie Weterings zette de traditie voort en op het erf was een theeschenkerij waar de vermoeide bezoeker van een consumptie kon genieten en uit kon rusten. Bekend is dat hiervan begin vorige eeuw veelvuldig gebruik gemaakt werd door stadsbewoners die met rijtuigen naar het bos kwamen. Ook later werd de theeschenkerij van Weterings in het bos een populaire bestemming voor een uitje en regelmatig was het daar dan een drukte van belang.

Advertentie uit de jaren 30 van de vorige eeuw voor de theeschenkerij van de familie Weterings



Auteur: Jan Dahmeijer van de Historische werkgroep Oud 's-Gravenzande