Streekhistorie: De vaas van 's-Gravenzande

In 1913 werd feestelijk herdacht dat Nederland 100 jaar geleden onafhankelijk werd. Vlaggen, erepoorten, versierde straten en optochten.

Ook in 's-Gravenzande is groots feest gevierd. En de mensen waren zo enthousiast dat ze na afloop van het feest besloten een "gedenkteken" op te richten ter herinnering aan 100 jaar onafhankelijkheid.

Het Comité onafhankelijkheidsfeest had nog wat geld over en stelde het College van B&W van

's-Gravenzande voor om bij de muziektent op het marktplein een gedenkteken te plaatsen. Het College zag dat wel zitten, maar had toestemming van de gemeenteraad nodig om geld beschik-baar te kunnen stellen voor het ombouwen van het hekwerk rond de muziektent (kosten f 170,-).

De gemeenteraad was verdeeld. Wat moest zo'n klein dorp met zo'n potsierlijk monument?

Waarom werd dat niet in Scheveningen neergezet? Daar was de prins van Oranje toch aan land gekomen. En was het niet zonde van het geld? Enfin, de Raad besliste uiteindelijk positief. Het Comité, dat er op gerekend had zelf de kosten voor het ombouwen van het hekwerk te moeten dragen besloot in te gaan op het voorstel van het College van B&W. Besloten werd geen vaas in gegoten zink maar een hardstenen vaas te laten maken. De gemeente stelde geld beschikbaar om bovenin de vaas verse planten te zetten.

Op 17 november 1913 werd de vaas onthuld en overgedragen aan het gemeentebestuur. De heer B. Boers hield namens de feestcommissie een toespraak waarin hij meldde dat men van mening was dat er iets gedaan moest worden "opdat bij het nageslacht in herinnering zou blijven de feestvreugde, welke hier geheerscht heeft over de vrijheid die wij thans genieten".

Hij voegde daar nog aan toe dat hij hoopte dat de vaas ook door het nageslacht in ere zou worden gehouden (wat helaas een ijdele hoop bleek).

Burgemeester Brunt van 's-Gravenzande nam de vaas in ontvangst.

"Ik verblijd mij in de oprichting van dit stuk omdat het ons en volgende geslachten niet alleen zal bepalen bij hetgeen in dit jaar is geschied , maar meer nog in het bijzonder wat er nu 100 jaar geleden is voorgevallen."

Brunt had geen hoge pet op van het historisch besef van de Westlanders. Zo zei hij:

"Helaas wordt de schoone geschiedenis des vaderlands nog onvoldoende verstaan en daardoor te weinig begrepen, op wat wondere wijze Nederland eenmaal in de rij der volken is teruggebracht.

Alleen door de kennis van het verleden zal ons volk de verworven vrijheid leeren waarderen en zich deze waardig maken, en tegelijk ook, immer klaar staan om die vrijheid te bewaren, waar deze ook bedreigd of aan banden gelegd wordt."

En hij heeft gelijk gekregen. Lang heeft de "vaas" niet op het Marktplein gestaan. Toen, kort na de Tweede Wereldoorlog, de muziektent op het plein gesloopt werd, werd de vaas verplaatst naar de westmuur van het postkantoor, vlak voor het urinoir (!).

En toen ook het postkantoor gesloopt werd, moest hij worden verplaatst naar achter de dorpskerk. Inmiddels staat hij, in goed gezelschap van het oorlogsmonument, in het plantsoen achter de dorpskerk op de hoek van de Gasthuislaan en de Vreeburghlaan.

Auteur: Jan Buskes van Historisch Archief Westland