Streekhistorie: Het laatste postkantoor

In februari 2017 is het voormalige postkantoor aan de Koningshoek in Maassluis gesloopt. Het was al enige jaren buiten gebruik, want zelfstandige (hoofd)postkantoren zijn niet meer rendabel voor PostNL. Het teruglopen van het aantal handelingen dat alleen aan de balie verricht kan worden is daar wellicht de oorzaak van. We zijn nu aangewezen op enkele zogenaamde 'servicepunten' die nog postzegels verkopen. Een overzicht van de postgeschiedenis van Maassluis.

De postkoets van Maassluis

In 1665 had Jacob Quack, postmeester van Rotterdam, een postdienst tussen de Maasmond en Rotterdam. Met een bootje zeilde hij naar de diverse voor anker liggende schepen in de Maasmond, die op gunstig tij wachtten om over de zandbanken naar Rotterdam te kunnen varen. Quack nam de documenten van de lading mee en bracht die naar het posthuis in de Oranjepolder. Een postiljon vertrok dan met de papieren over de oude Maasdijk via Maassluis, Vlaardingen en Schiedam naar Rotterdam. Op de Rotterdamse beurs overhandigde hij de papieren aan de eigenaren van de schepen die de lading alvast konden verhandelen.

In de 18e eeuw maakte ook de postkoets gebruik van deze verbinding via de oude Maasdijk naar Rotterdam. De postdienst had in Maassluis een halte bij herberg 'Orangien Boom', later café 'De Zon' op de Noorddijk bij de Wedde. Daar wisselde de postkoets de paarden. Inwoners van Maassluis konden hier hun post meegeven en afhalen. Ze konden ook zelf op de koets stappen voor een rit naar Rotterdam.

De eerste postkantoren

Omstreeks 1850 was er een postkantoor op de Markt nr. 11. Het was nogal primitief, want er was één 'loket' aan de straat. Hier kon men brieven afgeven ter verzending en postzegels kopen. In 1851 was de eerste postzegel in Nederland uitgegeven, dat was een nieuwe manier om voor brievenpost te betalen.

In 1867 werd er een telegraafkantoor gevestigd in een pand aan de Wip. Dat heette toen nog Oude Kerkstraat. Het telegraafkantoor lag tegenover het Zeemanshuis. Postkantoor en telegraafkantoor waren toen nog gescheiden.

In 1881 werden postkantoor en telegraafkantoor in Maassluis samengevoegd en gevestigd in het Patriciërshuis op de Markt nr. 18. Het voorname huis uit 1753 was door het Rijk gekocht voor 5.000 gulden. De postdienst groeide en er kwamen steeds meer 'postbestellers'. Wie weet nog dat er tweemaal per dag post werd rondgebracht? Voor die fietsen was stallingsruimte nodig en ook voor het postsorteren was ruimte nodig. Het 'Hooge Huys' aan de Noordvliet nr. 39 was zeer geschikt. Na verbouwing opende daar op 17 december 1907 het nieuwe postkantoor.



Het postkantoor Veerstraat 13.

In 1915 was inmiddels ook de telefoondienst bij de postdienst gevoegd. Een telefooncentrale en verschillende telefonistes vonden een plaats in het nieuwe postkantoor dat een achteruitgang had aan de Lange Boonestraat. In de 'Passage' tegenover de huidige supermarkt ligt nu nog altijd de zware fundering van de telefooncentrale. Bellen kon alleen wanneer er telefonistes aan het werk waren en op zondag was er dus maar zeer beperkt telefoonverkeer mogelijk in Maassluis.

In 1918 werd de postgiro opgericht en ook deze ging onderdeel uitmaken van de postdienst, de PTT.

Telefoneren was een plechtige gebeurtenis

Tot 1962 bleef het postkantoor aan de Noordvliet gevestigd. Een bezoek aan de wachtruimte en de loketten was vaak een plechtige bezigheid. Voor een telefoongesprek naar het buitenland deed je een aanvraag bij de telefoondienst. De telefoniste ging aan de slag en het kon zomaar enkele uren duren voor ze een telefoniste in een ver land had gevonden die de gevraagde verbinding tot stand kon brengen. Geld overmaken of een cheque innen was een hele papierwinkel voor de ernstige loketbediende. De rente op een spaarbankboekje laten uitrekenen en bijschrijven was voor menig kind een jaarlijkse gedenkwaardige gebeurtenis. En herinnert u zich nog de gluton voor de postzegels, voordat ze een eigen lijmlaagje kregen?

Het postkantoor Noordvliet 39. Aan de pui zijn de postzegelautomaten te zien.

Door zowel de uitbreiding van de dienstverlening als door de bevolkingstoename in Maassluis werden er meerdere hulppostkantoren en hulptelegraaf- en -telefoonkantoren geopend. Die waren te vinden in de Generaal de Wetstraat op het Hoofd, in de Nieuwstraat en een postagentschap in de Reigerstraat. In 1962 verhuisde het hoofdpostkantoor naar de Veerstraat nr. 13.

Het laatste postkantoor

Met de bouw van winkelcentrum Koningshoek werd besloten om daar een nieuw postkantoor te bouwen. In 1972 was het postkantoor met het aangrenzende postsorteercentrum in de Koningshoek gereed. Er was ruim voldoende parkeergelegenheid voor de fietsen, maar ook voor de auto's en bestelbussen waarmee de post inmiddels vervoerd werd.

Het postkantoor Koningshoek.

Daarna begon het aantal diensten dat een postkantoor moest leveren terug te lopen. Het bankwezen nam de postgiro over, de telefoon was volautomatisch en de telegraaf was een verouderd medium. Automatisering van de overblijvende diensten deed de rest. Tegenwoordig kan iedereen de meeste zaken zelf regelen via het 'wereld wijde web' en hebben we de loketdiensten niet meer nodig.

In 2011 sloot het hoofdpostkantoor in de Koningshoek. Het gebouw bleef leeg achter zonder herbestemming. In februari 2017 is het gebouw als onderdeel van de renovaties van de Koningshoek 'neergehaald'. Het niet erg plechtige einde van een belangrijk instituut.

Auteur: Dick van Wassenaar van de Historische Vereniging Maassluis