Streekhistorie: De profrondes van Honselersdijk: driemaal was scheepsrecht!

Op donderdag 30 juni gaat de 53ste Wielerronde van Honselersdijk van start. In dit artikel gaan we terug naar de Profrondes van Honselersdijk die in 1968, 1969 en 1970 gereden zijn en geven een blik achter de schermen.

Oproep

Van de profrondes in Honselersdijk zijn indertijd veel foto's gemaakt. Historische Vereniging Naaldwijk Honselersdijk wil in contact komen met particulieren die foto's hebben en deze historische beelden beschikbaar willen stellen voor publicatie. oud.hons.naald@gmail.com

Vier jaar geleden: We bekijken de tentoonstelling 'Westland Wil Vooruit, 60 jaar' in het Westlands Museum, Francien van Staalduinen en ondergetekende. Westland Wil Vooruit was en is dé Westlandse wielervereniging.

Francien, in Honselersdijk beter bekend als 'Zus', van Staalduinen dreef samen met haar man Dirk van 1952 tot 1996 café Bij 't Hof in Honselersdijk. Vanuit hun café werd menig wielerevenement georganiseerd met Dirk als drijvende kracht op de achtergrond. Dat maakte zowel Francien als Dirk bekende figuren in het Westland. In 1996 nam oudste zoon Jan het café over en is er voor het eerst in het huwelijk van Dirk en Zus, tijd voor samen koffiedrinken.

Francien sport al jaren op woensdagochtend 9 uur bij Move On. Steeds vertrok Francien na het sporten als eerste met de mededeling: 'Ik ga, Dirk wacht met de koffie!' Toen, maart 2007, na een emotionele periode van twee weken, was Dirk er opeens niet meer.

Het Westland en vooral het dorp Honselersdijk, namen vervolgens massaal afscheid van 'hun' Dirk, die stond opgebaard in zijn tweede thuis: café Bij 't Hof met op het biljart een zee van bloemen. Na Dirks overlijden is er al menig gesprek gevoerd aan mijn keukentafel met het wel en wee van het caféleven als belangrijk thema. Want saai was het nooit in café Bij 't Hof.

Hoe het begon.

In 1948 ontmoeten Dirk en Francien elkaar. Zij: een jonge blom van zestien, nog nooit een vriendje gehad; hij: een man van vierentwintig met behoorlijke levenservaring. Een groter verschil is bijna niet voorstelbaar. Maar toch komt de dag dat Dirk Francien uit dansen vraagt en ze verkering krijgen. Francien vertelt het nu, op 84-jarige leeftijd, nog met ongeloof in haar stem.

Vanaf dat moment is Dirk betrokken bij toen nog café Burgersdijk en helpt hij zijn aanstaande schoonvader waar hij kan; een enorme verlichting voor vader Kobus met zijn slechte gezondheid. En dan komt de dag dat Dirk zijn ouders vertelt dat hij liever, samen met zijn 'Zus' het café in Honselersdijk overneemt, in plaats van het ouderlijk bedrijf voort te zetten. Dat veroorzaakt enige reuring in de gezinnen Van Staalduinen en Burgersdijk. Maar het paar krijgt de zegen én financiële steun van beide families en in 1952 nemen zij de zaak van (schoon)ouders over.

Bij een kop koffie in De Hooiberg van het museum, vertelt Francien over het vermogen van haar Dirk om van het café, inmiddels omgedoopt tot café Bij 't Hof, een echt dorpscafé te maken: dé plek waar je te weten komt wat er in het dorp speelt en waar vele evenementen worden georganiseerd.

Francien: Vanaf de start van zijn 'caféleven' is Dirk druk bezet om ervoor te zorgen dat hij iedereen die van belang is kent. En dat iedereen hém kent, ook al blijft hij bij organisatie van de vele evenementen in en rond het café, bij voorkeur op de achtergrond. Hij is goed in het organiseren en plannen, geniet er ook van. Het op de voorgrond staan laat hij graag aan anderen over, zoals aan goede vriend en mede wielerfanaat George van der Enden - vaste spreekstalmeester bij de rondes - Henk Kruithof, verslaggever bij de Haagsche Courant als het wielrennen betreft en Fred Racké, ook van de Haagsche Courant en groot wielerfan, die betrokken is bij de Honselersdijkse Profrondes.

Wielrennen (naast voetbal) is het belangrijkste facet in Dirk's leven. Hij organiseert, met een vaste groep medeliefhebbers, ontelbare wielerevenementen, waardoor Café Bij 't Hof stevig op de Westlandse kaart komt te staan.

Het Westland heeft een lange wielergeschiedenis, beginnendmet de eerste Ronde van Poeldijk in 1948 - tevens de eerste wielerronde in het Westland - via de eerste profrondes in Honselersdijk naar de jaarlijkse amateurrondes in vrijwel alle dorpen en tot op de dag van vandaag de Wateringse wielerdag, de enige profronde.

De tentoonstelling in het Westlands Museum van november 2011 t/m 1 april 2012,over het 60-jarig bestaan van de wielervereniging 'Westland Wil Vooruit', geeft een mooi overzicht van die indrukwekkende historie. Daaruit blijkt onder anderen dat Westlandse wielrenners in en buiten het Westland, en met coureurs als Leo Duyndam, Leo van Vliet, en Gerrit Solleveld zelfs buiten Nederland, hun sporen verdienen. Die successen geven een sterke stimulans aan de Westlandse wielersport. In de zeventig jaren van de vorige eeuw, behaalt de Westlandse jeugd in het hele land overwinningen bij aspiranten, nieuwelingen en junioren. In die jaren wordt 'Westland Wil Vooruit' verschillende keren clubkampioen van Nederland. Deze wielerhistorie omvat dus veel meer dan 'rondjes rond de kerk'.

In elk Westlands dorp wordt jaarlijks een meerdaags dorpsfeest gehouden, met kermis, braderie optredens van lokale bands, activiteiten voor jong en oud, voor individuen en bedrijven. De dorpsfeesten zijn een voortzetting van de Druivenfeesten uit het nog niet zo verre verleden. Omdat het Westland als streek rijkelijk bedeeld is met wielertalent, zijn wielerrondes een vast en drukbezocht onderdeel van de dorpsfeesten, aangekleed met leuke evenementen voor alle leeftijdsgroepen. Bijvoorbeeld Fietsversiershows en Vossenjachten voor de jeugd, een Zeskamp voor bedrijven, een Dikke Banden Race en een brommertocht.

Tezamen vormden de wielerronden dan weer het Westlands Wielerklassement. Leo Duyndam reed geregeld alle rondes in het Westland. Het sprak bijna vanzelf dat de gedachte aan een Westlandse profronde naar boven kwam. Temeer omdat het ook de toptijd was van Eddy Merckx, die alles won wat er te winnen viel. En Tiemen Groen wereldkampioen was op de achtervolging op de baan. Het kon niet op.



Leo Duindam

Ook in Honselersdijk was er een wielerronde als een hoogtepunt van het driedaagse dorpsfeest. De rest van het jaar was Bij 't Hof sinds jaar en dag vaste aanlegplaats van groepen toerfietsers. Leo Duijndam kwam vaak in Bij 't Hof en dat was de reden dat zijn fanclub het café als stamkroeg koos.



De allereerste professionele Wielerronde in het Westland: de Ronde van Honselersdijk op donderdag 20 augustus 1968 is een absoluut hoogtepunt.

Het idee om een professionele wielerronde in het dorp te organiseren kwam van George van der Enden en Dirk van Staalduinen en werd praktisch opgepakt door Dirk van der Pol, voorzitter van de damclub die het café als vaste standplaats had.



Café Bij 't Hof had een centrale rol in het wielerleven, Dirk het benodigde netwerk en Honselersdijk een groot aantal fanatieke wielerliefhebbers. In George beschikte men over een begenadigd speaker en degene die hier achterop de motor zat en verslag deed aan de jury. Dat maakte het eigenlijk vanzelfsprekend dat Dirk en George, samen met die andere liefhebbers, het initiatief namen om dit evenement in Honselersdijk op te zetten met Bij 't Hof als centraal punt. De organisatie was in handen van het plaatselijk wielercomité, de Honselersdijkse Ondernemersvereniging en andere plaatselijke cafés.

Een geslaagd evenement begint met goede voorbereidingen: eendraaiboek. Dat is er voor elk evenement en zeker voor dit unieke wielerevenement. Dat kon je wel aan Dirk van Staalduinen overlaten. Op de voorgrond stond speaker George van der Enden, met achter hem Dirk: op zijn best wanneer hij maar op de achtergrond kon werken. Vaststellen wat er georganiseerd moest worden, de juiste mensen daarbij zoeken en deze bij elkaar brengen in het café en vanuit zijn positie alles in de gaten houden en bijsturen waar nodig. Een onopvallende maar essentiële taak die hem op het lijf was geschreven. Zo vormden George en Dirk een onverslaanbaar team. Behalve wanneer je met beroemdheden te maken hebt. Vraag dat maar aan Francien....

Francien: George en Dirk waren twee handen op een buik in hun liefde voor het wielrennen. Het was op een zaterdagavond, juli 1968, dat de telefoon ging en George het idee opperde. Dirk was er meteen voor te vinden. En hoe ze het voor elkaar kregen weet ik niet meer, maar al drie weken later ging de eerste Honselersdijkse profronde van start! En het was niet zomaar wat: Jan Janssen, de eerste Nederlandse tourwinnaar, startte. Dat kon niet anders als een groot succes worden en dat werd het ook. Het was verschrikkelijk druk in het dorp en de kranten stonden er van vol.'

Het hebben van de goede contacten is natuurlijk essentieel. Fred Racké en Henk Kruithof van de Haagsche Courant waren zulke contacten, waardoor er voldoende startgeld beschikbaar kwam. Henk Kruithof versloeg de Westlandse wielerrondes en Fred, ook fanatiek wielerliefhebber, alleen de profrondes. Na het succes van de eerste sprak het eigenlijk vanzelf dat er een tweede profronde moest komen en die kwam er ook, in 1969. En toen stond tourwinnaar Eddy Merckx aan de start! Toen was Honselersdijk en ons café te klein voor alle belangstellenden. Wat een heksenketel was dat.

Door de betrokkenheid van de Haagsche Courant werd er in die krant, in de Westlandsche Coutant en Het Binnenhof optimaal gebruik gemaakt van publiciteit vooraf. Dat leidde tot een onverwacht hoog bezoekersaantal.

"Honselersdijk één avond een grote heksenketel" kopte de Haagsche Courant, de dag nadien. "Vol, overvol, was Honselersdijk gisteravond. Het anders zo rustige, landelijke tuindersdorp barstte bijna uit zijn voegen. Samengeperst langs een elfhonderd meter lange strook klontten meer dan 20.000 mensen op elkaar."

Dat was maar liefst een viervoud van het inwonertal van Honselersdijk!

Francien: Die eerste keer was natuurlijk niet zomaar een ronde. Allereerst hadden Dirk en George de eerste Nederlandse winnaar van de Tour de France: Jan Janssen aan de start weten te contracteren, met hulp van de Haagsche Courant! De favoriet was natuurlijk onze eigen Leo Duyndam, maar die won de ronde helaas niet.

Vooraf in De Haagsche Courant: "Eerzame huismoeders slingerden met de grootst mogelijke stemverheffing aanmoedigingen naar Leo Duyndam tijdens zijn vertwijfelde vlucht. Na de finale de teleurstelling. Geen bloemen voor Leo Duyndam, zelfs geen plaats bij de eerste twintig voor de naar de overwinning toegesmeekte coureur. Maar het Westlands wielerpubliek is sportief. Winnaar Ward Sels kreeg een daverend applaus.



Francien en ik lopen rustig langs de vele hoogtepunten. En dan staat daar opeens dat tv-scherm, onopvallend in een hoekje. Daar wordt steeds de video herhaald van de onthulling van een beeldje ter herinnering aan het Westlandse wielertalent Leo Duyndam. En daar, volkomen onverwacht en onvoorbereid, ziet Francien haar Dirk en zichzelf voorbij komen. We zijn er alle twee even stil van en laten het bezinken in de Hooiberg. Daarna bekijken we de video nog eens. Bij Francien komen allerlei herinneringen boven: aan Dirk, aan George en aan al die aanwezige fietsers die na afloop van de onthulling op de fiets stapten naar Bij 't Hof, waar Francien al op ze wachtte met koffie.

Francien: 'Ik was op mijn post, zoals altijd.' In de Hooiberg vertelt Francien het verhaal van de profrondes in het Westland en haar rol daarin.

'De voorbereidingen vonden zoals gebruikelijk voor alle wielerrondes plaats in het zaaltje van het café.De eigenaren van de wielerzaken in het Westland, George van der Enden, Tony Viskil en Jan van Vliet kwamen bij elkaar en de afspraken werden gemaakt. Daarna volgde een luchtiger element: de verkiezing van een Rondemiss. Hiervoor waren een aantal lieftallige dames opgetrommeld die in nette kleding langs de heren van de organisatie paradeerden. De Rondemiss bleef dat hele wielerjaar in functie. De heren kozen de in hun ogen meest aantrekkelijke en representatieve dame.'

De ogen van Francien beginnen te glimmen bij de herinnering aan deze avonden.

'Na afloop van de missverkiezing werd er een feestje gebouwd in het zaaltje. Alle kandidates dansten; rock- en rollden dat het een lieve lust was: het ging er feestelijk aan toe tot in de kleine uurtjes!

En toen was het zover: de eerste Honselersdijkse profronde in1968. Bij aanvang van een ronde moesten deelnemende renners zich in het zaaltje melden voor plaatsbewijzen en rugnummers. Na afloop van de ronde kwamen de renners daar hun enveloppen met beloning ophalen en daarna dineerde het organiserende comité en de jury in het café met de genodigden, de wielercomités van alle andere Westlandse gemeentes, de politie en de EHBO-medewerkers.

Het ging er allemaal heel informeel aan toe. Nu gaat het veel officiëler. Vooral door de grote bedragen aan subsidiegelden die nu met de ronden zijn gemoeid, is er ook altijd een comité van gemeentemedewerkers aanwezig.'

De tweede Honselersdijkse profronde, 1969

Francien: 'Jan Janssen was er die tweede keer niet. Hij had voorafeen te zwaar programma gehad. Maar de kersverse tourwinnaar Eddy Merckx was er wel en dat was natuurlijk de beste reclame die je je kon bedenken.'

De tweede keer, in 1969 kwam Eddy Merckx naar het Westland en dat stond natuurlijk garant voor een massale opkomst van wielerliefhebbers. Dé Eddy Merckx, die zo vaak alleen en in barre weersomstandigheden aan kop van een wedstrijd reed. Alle klassiekers had hij al meerdere keren gewonnen. Omdat hij geen wedstrijd weggaf, werd hij ook wel 'De Kannibaal' genoemd, de allesvreter als het over de te winnen wedstrijden ging.

Francien: Deze tweede keer won Leo Duijndam wel. Je kunt je voorstellen wat dat teweeg bracht bij al die fans. Eddy Merckx won de sprint van het peloton, dus die kreeg ook alle aandacht. Vooraf waren de wielerkanonnen al door het dorp gereden in een porche in gezelschap van Rondemiss en ook Miss Westland Ria Scholtes.

De verkiezing van Ria tot Miss Westland was ook in het zaaltje van ons café.



De Nacht van Honselersdijk, 1970

Nu in 2016 is de Wielerronde van Wateringen de enige in het Westland die de titel profronde draagt. In 1968 had Honselersdijk de primeur. Maar het is de derde en laatste Honselersdijkse profronde die voor altijd in de annalen vermeld zal staan als de meest bijzondere en ook de meest bizarre. Francien herinnert zich de avond van de profronde in 1970 als de dag van gisteren. Haar ogen beginnen steeds vrolijker te glimmen.

'Maar ja, mannen als Merckx hebben een druk programma. Hij had weer de Tour de France gewonnen, dus ze wilden hem overal zien starten. Uitgerekend die avond had hij in België ook nog een kermiswedstrijd nota bene! te rijden. Daarna zou hij naar ons komen. Daar waren van tevoren afspraken over gemaakt die in een contract waren vastgelegd, en Fred Racké was in België om te zorgen dat alles daar goed zou verlopen. Hij zou mij die avond op de hoogte houden en ik informeerde dan op mijn beurt Dirk en George.

Op papier klopte het natuurlijk allemaal, maar de praktijk was toch wat anders. Het begin van de wedstrijd in België werd een aantal keren uitgesteld, dus hier zou het ook steeds later worden. En het publiek, al die mensen, die werden steeds ongeduldiger en George (van den Enden, de speaker) wist na een aantal excuses vanwege de vertragingen, ook niet meer wat hij moest zeggen. Ik stond in het café achter de tap en bij de telefoon. Toen had je nog geen mobieltjes dus ik heb wat afgelopen die avond. Dan kwam er weer een telefoontje dat het wéér later werd en dan moest ik mijn klanten alleen laten en dat weer gaan zeggen. Ik op een holletje naar Dirk, bij de finish aan de Molenlaan en dan weer snel terug naar het café.



Wielercomité

Op mijn weg naar waar Dirk stond zag ik hoe druk het was. De toeschouwers stonden op kisten, auto's en daken achter de dranghekken en lagen zelfs onder auto's van genodigden. En het lawaai was oorverdovend.

Er zaten zelfs jongelui op het dak van de school aan de Van der Goesstraat.'

De politie probeerde ze van het schooldak af te krijgen: ze vond het toch te gevaarlijk. Dat lukte niet zo gemakkelijk. Het publiek had ook wel plezier in het kat-en-muisspel van de jeugd en gezagsdragers. Even werd de wielerronde vergeten om zich te vergapen aan dat niet alledaagse tafereel op het dak van de openbare lagere school. Aan de ene kant werd de jeugd van het dak gejaagd en aan de andere kant klommen ze er weer op. Maar na een tijdje won de politie toch en keerde wat dat betreft de rust weer.

Francien: 'Van klanten die mopperend wat kwamen drinken in het café, hoorde ik dat ze een korte ronde hadden ingelast met de professionele renners die er al wel waren, alleen maar om de mensen rustig te houden. Het waren ook zoveel mensen: ik hield mijn hart vast. Als dat uit de hand zou lopen; het publiek te ongeduldig zou worden...

Er werd flink gemopperd op Eddy Merckx, dat hij geen gelegenheid voorbij liet gaan om geld te vangen, en meer van dat soort opmerkingen.

De ingelaste wedstrijd werd ervaren als een zoethoudertje en Eddy Merckx heette al gauw een zakkenvuller te zijn.

De toeschouwers hadden van tevoren allemaal 1 of 2 gulden moeten betalen. In 1969 was dat ingevoerd om de kosten nog enigszins beheersbaar te houden. Want als je goede renners aan de start wilt... Dat geld werd de volgende dag, gewoon op de fiets naar de bank gebracht. Dat kon toen nog.

Toen de koers in België eindelijk afgelopen was, werd Eddy Merckx met helikopter naar Vliegveld Zestienhoven gebrachte en van daaruit zo snel mogelijk, onder politiebegeleiding met gillende sirenes, naar Honselersdijk gereden. Het leek de aankomst van de koningin wel! Ik moet zeggen dat ik toen net zo blij was met de komst van Merckx als ik met de komst van de koningin zou zijn. Ik zat maar in mijn maag met die massa ongeduldige toeschouwers.

Wat was ik blij dat ik nog één keer moest lopen, nu om het goede nieuws te brengen.

Het was uiteindelijk pas na middernacht dat er toch nog een korte wedstrijd met Merckx werd verreden. Natuurlijk deed Eddy nog voor de show een paar keer of hij demarreerde en reed hij een aantal rondjes alleen voor het peloton uit, maar iedereen wist dat het afgesproken werk was. Daar hoefde je geen verstand van wielrennen voor te hebben vertelde Dirk me later.

Veel teleurgestelde wielerfans kwamen naar ons café om hun teleurstelling weg te drinken. Dat was ook niet bevorderlijk voor de stemming: ze werden eerder nog bozer. Om half twee moesten we sluiten, op last van de politie.

Merckx werd daarna per auto naar het café gereden en moest toen zo snel als hij kon bij ons zien binnen te komen omdat het daar helemaal vol stond met boze mensen. De Westlanders voelden zich bedrogen en dat lieten ze duidelijk merken!

Eddy Merckx kon er natuurlijk ook niks aan doen en beloofde aan Dirk en George dat hij in 1971 voor niets zou komen rijden. Maar Dirk en George hadden al besloten dat er geen vierde ronde meer zou komen. Dit wilden ze niet nog een keer meemaken. We waren volledig afhankelijk van wat er in België gebeurde: ondanks de afspraken en contracten liep het nog mis. Nou, dat was niks voor Dirk, de man die zo graag de zaken regelde op de achtergrond. Maar dan moest je wel wat te zeggen hebben!'

Na een onderbreking van een aantal jaren is in 1974 het stokje van de Westlandse profrondes overgenomen door Wateringen. Dit jaar, op 28 juli 2016, wordt de 44ste Wateringse Wielerdag traditioneel op de donderdag in de week na de Ronde van Frankrijk gereden.

Auteur: Lia Spitters van de Historische Vereniging Oud Honselersdijk Naaldwijk

Foto's: Comité Wielerronde Honselersdijk