Streekhistorie: De mythe van het Zweedse wittebrood

Middenin de hongerwinter (1944/1945) was er vooral in het westen van het land vrijwel niets meer te eten. De Nederlandse regering stelde aan de geallieerden voor een noodvoedselactie op te zetten om te voorkomen dat er straks "lijken in plaats van overlevenden moeten worden bevrijd". Het Zweedse Rode Kruis kwam in actie.



Het Zweedse vrachtschip Dagmar Bratt

Veel overlevenden van de oorlog menen zich te herinneren dat er in februari 1945 droppings hebben plaatsgevonden van Zweeds wittebrood. Dat is echter nooit gebeurd. Wat ze zich feitelijk herinneren zijn de voedseldroppings in april 1945, toen er voedselpakketten uit de vliegtuigen werden gegooid.



Aankomst van het meel in Naaldwijk

De herinnering aan dat lekkere wittebrood is vermengd geraakt met de herinnering aan de voedseldroppings. Hoe is dat dan wel gegaan met dat Zweedse wittebrood? Het Zweedse Rode Kruis stelde eind januari 1945 grote hoeveelheden meel en margarine ter beschikking, die met drie grote schepen werden aangeleverd in Delfzijl. Vanuit Delfzijl werden deze materialen gedistribueerd over het hele land. En zo kregen ook de Westlandse bakkers eind februari 1945 een flinke hoeveelheid ingredienten bezorgd. En die Westlandse bakkers bakten vervolgens het Zweedse wittebrood.



Zweeds wittebrood bakken

De Naaldwijkse bakker en broodbezorger Cor Sala schreef hierover in zijn dagboek: "Zweden biedt hulp. Vanwege het Zweedse roode kruis zal er beschikbaar worden gesteld 800 gram brood per persoon - 125 gram margarine en voor kinderen tot 14 jaar 125 gram grutterswaren. Bonnen daarvoor moeten voor 20 febr. ingeleverd worden" (17 feb 1945) Half maart kreeg Sala in zijn dagboek: "Deze nachten gewerkt om het brood, beschikbaar gesteld door het Zweedse rode kruis te bakken. Tot aandenken nog foto's gemaakt". (12 en 14 maart 1945)



Het Zweedse wittebrood kon, in begrensde hoeveelheden, gratis worden afgehaald bij de bakker. Er werd een speciale administratie opgezet om er voor te zorgen dat ieder de juiste hoeveelheid brood en margarine ontving. Op speciale posters werd aan de bevolking gemeld hoe en waar het brood en de margarine konden worden verkregen.



Bakker De Groot, Wateringen 1945

Brooduitdeling in Wateringen, 1945

Brooduitdeling in Kwintsheul, 1945

Het programma "Andere tijden" heeft een reportage gewijd aan het Zweedse wittebrood en de voedseldroppings. Zie http://bit.ly/1rbJYVR

Auteur: Jan Buskes van het Historisch Archief Westland