Streekhistorie: De huizen van Klaas de Zoete

Aan de Kerklaan, even voorbij waar het gebouw De Wingerd heeft gestaan, staat dwars op de straat een rij van acht huizen. Het voorste huis heeft een muursteen, waarop te lezen staat: De eerste steen gelegd door / Mej. J.B. de Zoete -geb. Knoppert / 26 juni 1912

De Wateringers noemden haar gewoon Baaltje Knoppert. Baaltje was de dochter van Willem Knoppert, de pachter van de diaconietuin, wonend achterin aan het slop op het Plein. De huizen, waar het hier om gaat, staan op grond van de voormalige tuin van Doornbos. Maar dan wel op het uiterste plekje. De verkoop van dit perceel was het begin van een reeks die in1957 zou eindigen. Binnen een halve eeuw was alle grond successievelijk door de diaconie verkocht en was het glas van de tuin vervangen door het beton en de stenen van huizen en straten.

De eerste koper was Nicolaas de Zoete die in verzekeringen deed. Hij was de broer van Jeroen de Zoete Sr, de aannemer-metselaar en gedurende bijna 50 jaar - op een maand na - organist van de Dorpskerk. Op 21 februari 1912 behandelde de diaconie het verzoek van Klaas de Zoete. Hij wilde namelijk een perceel grond van 864 ca kopen voor de bouw van acht arbeiderswoningen. Op zich een nobel doel. Natuurlijk was het hem ook te doen om wat winst te maken. In die tijd waren de arbeidersgezinnen zeer slecht behuisd. Bijna al hun woningen vond men in de Herenstraat en aan het begin van het Oosteinde in de smalle sloppen die zich tussen de huizen bevonden.



Ze waren klein en onhygiënisch. Toiletten voor gezamenlijk gebruik stonden in de buitenlucht. Geen direct zonlicht trad de woningen binnen. Geen ruimte voor en achter om er een enkel bloempje in de volle grond te laten groeien. Twee jaar later maakte de in 1914 opgerichte Woningbouwvereniging plannen om iets tegen de ellendige woonomstandigheden van de arbeiders te doen door het bouwen van riantere arbeiderswoningen. Het zou tot 1917 duren eer die plannen gerealiseerd konden worden. Klaas de Zoete ging hen voor met het bouwen van deze acht woningen. Zon en licht konden vrij binnendringen, er was ruimte voor een bescheiden tuintje. Nieuw voor dit soort huizen was, dat: de toiletten zich binnenshuis bevonden. Na veel vijven en zessen besloot de diaconie aan zijn wens om die grond aan hem te verkopen te voldoen. Voorwaarde echter was - in die dagen dacht men nog erg "kerkistisch" - dat de huizen alleen maar aan Hervormden verhuurd mochten worden. Deze bepaling heeft echter niet lang stand gehouden. Reeds na vijf jaar kwam de diaconie op dit besluit terug. De bouw van de eerste woningen van de Wateringse bouwvereniging in 1917, pal naast en achter de huizen van De Zoete- zal hiervan wel mede de oorzaak zijn geweest.



Afbeelding: Google Streetview

Enkele jaren later koopt Klaas de Zoete nog eens een strook grond van de diaconie. Daarop laat hij een huis voor zichzelf zetten. Met een zekere trots spreekt hij over zijn villa. Het huis staat er nog steeds. Het bevindt zich naast de door hem gebouwde arbeiderswoningen. De muursteen in dit huis vermeldt, dat de Zoete zelf de eerste steen heeft gelegd, de 25ste juni 1916. De huizen van de Woningbouwvereniging zijn inmiddels gesloopt en door andere vervangen. De huizen van Klaas de Zoete doen nog steeds hun dienst.

Artikel door: F.C. Groen van de Historische Werkgroep Oud-Wateringen & Kwintsheul