Archief

Streekhistorie: Joh. Boers….vocaal vuurwerk rond de jaarwisseling

De Westlandsche Courant van 4 januari 1930 neemt ons mee terug naar de tijd dat er nog geen televisie, geen computer en... geen vuurwerk was. Oudejaarsdag 1929:

Oudejaarsavond 1929/1930. 's-Gravenzande vertoont hetzelfde beeld als elders, in de Dorpsstraat een druk verkeer, menschen loopen haastig nog een paar boodschappen te doen, anderen drentelen door de Dorpsstraat heen en weer. Uit de huizen slaat de geur van oliebollen en appelbeignets ons tegen. Overal drukte en bedrijvigheid.

Joh. BoersWanneer na 10 uur de winkels sluiten, wordt het donkerder langs den weg. Soms klinken straatdeunen galmend door het dorp, maar toch, hoe dichter we de sylvesternacht naderen, hoe rustiger het zich laat aanzien.

Tegen het gewichtige oogenblik echter, waarop het oude jaar in het nieuwe zal overgaan, vertoonen zich andermaal vele menschen op straat. En - merkwaardig - allen begeven zich naar het dorpsplein. Het is alsof een groote familie tezamen komt om elkaar een gelukkig nieuwjaar te wenschen. Inderdaad blijkt dat het geval te zijn, maar dan ook op een zeer origineele wijze.

Klokslag 12 uur, als men binnenkamers zich verheft, om met een hartelijk gemeenden handdruk in den familiekring zijn wensch te uiten, wordt in een van de woningen, waaromheen een menschenmassa van wel vijfhonderd koppen zich verzameld heeft, het dakraam ontsloten.

Het rumoerig stemgeluid van de menigte verstomt en vanuit de hoogte klinkt het: "Uren, dagen, maanden, jaren vliegen als een schaduw heen".

Het is de bekende tenorzanger Joh. Boers, die evenals andere jaren op zijn wijze de snelheid der tijden in herinnering brengt. Het was een treffend besluit en een waardig begin, dat nieuwe jaar; een oogenblik dat ontroerde.

Tegen het gewichtige oogenblik echter, waarop het oude jaar in het nieuwe zal overgaan, vertoonen zich andermaal vele menschen op straat. En -

merkwaardig - allen begeven zich naar het dorpsplein. Het is alsof een groote familie tezamen komt om elkaar een gelukkig nieuwjaar te wenschen. Inderdaad blijkt dat het geval te zijn, maar dan ook op een zeer origineele wijze.

Klokslag 12 uur, als men binnenkamers zich verheft, om met een hartelijk gemeenden handdruk in den familiekring zijn wensch te uiten, wordt in een van de woningen, waaromheen een menschenmassa van wel

Zelfportret vijfhonderd koppen zich verzameld heeft, het dakraam ontsloten.

Het rumoerig stemgeluid van de menigte verstomt en vanuit de hoogte klinkt het: "Uren, dagen, maanden, jaren vliegen als een schaduw heen".

Het is de bekende tenorzanger Joh. Boers, die evenals andere jaren op zijn wijze de snelheid der tijden in herinnering brengt. Het was een treffend besluit en een waardig begin, dat nieuwe jaar; een oogenblik dat ontroerde.

Wie was Joh. Boers?

Johannes Boers werd geboren op 12 februari 1893.

Zijn vader was tuinder en ook Johannes was voorbestemd om tuinder te worden. En dat is hij dan ook een tijdje geweest.

Joh. Boers kon als kind al goed zingen. Zo goed, dat hij les nam bij de bekende componist Arnold Spoel. Hij was ook een verdienstelijk tekenaar.

Uit een bewaard gebleven tekenschrift van hem hebben wij nevenstaand zelfportret gekopieerd.

Hoewel hij stamde uit een tuindersgeslacht, kwam Boers er al snel achter dat zijn hart toch niet lag bij de tuin.

Sigarenmagazijn en zaadhandel

Boers besloot een sigarenmagazijn en zaadhandel te beginnen. Zijn winkel op de hoek van de Langestraat en het Marktplein in 's-Gravenzande opende 18 juli 1925. Boers woonde met zijn gezin boven de winkel en het pand daarnaast.

Openingsaffiche

Hij was trouwens niet de enige sigarenhandelaar in het dorp. Schuin tegenover hem op het Marktplein zat Van Baarzel. Die was "niet kerks" en Boers wel (hij was kerkvoogd). En dat verzekerde hem van een vaste clientèle.

Maar ook het vrolijke karakter van Boers heeft daar zeker toe bijgedragen. "In de winkel was het altijd lol maken. Ik ging liever naar Jo Boers om postzegels te halen dan naar het postkantoor" schrijft Henk van Trigt.

De gunstige ligging van de winkel heeft Boers ook geen kwaad gedaan. Op het plein tegenover zijn winkel stond een bankje, waar vrijwel altijd oude mannetjes zaten te roken.

De plaats voor de winkel groeide uit tot een soort hangplek....de hele dag stonden daar mensen te praten en te pruimen.

En de vrouw van Boers had altijd veel op te ruimen aan het eind van de dag..!

Boers verkocht niet alleen sigaren, tabak en zaden in zijn winkel.

Je kon er ook kaartjes kopen voor muziek- of theatervoorstellingen in het dorp.

En Boers verkocht er in eigen beheer uitgegeven ansichtkaarten van 's-Gravenzande. Zoon Leen weet nog dat hij in de hoek van de winkel reepjes chocolade mocht verkopen. En of hij het al niet druk genoeg had, nam hij in 1934 de begrafenisonderneming over van Voorberg in 's-Gravenzande.

Goed bij stem

Dat Boers een krachtige stem had en goed kon zingen, weet zijn zoon Leen nog heel goed. In de kerk hoorde hij zijn vader altijd boven iedereen uit. "Hij zong het hele zaakie plat" weet hij zich te herinneren.

Niet zo gek dus dat hij ook nog een tijdje dorpsomroeper is geweest. Gewapend met een koperen bekken, waarop hij af en toe een roffel gaf, bracht hij jarenlang het nieuws rond in het dorp.

Maar zijn grote passie was toch wel zingen. Boers was een klassiek geschoold tenor.

En dat heeft cultureel Westland geweten. Er was geen 's-Gravenzander die hem nooit had horen zingen. Hij luisterde feesten en partijen op, maar heeft ook talloze keren meegewerkt aan klassieke uitvoeringen. Zoals de uitvoering van "De schepping" van Haydn in Maassluis in 1917 (hij was toen 24 jaar oud).

Volkszangavonden

In navolging van Arnold Spoel, zijn leermeester, is Boers halverwege de jaren '30 in 's-Gravenzande volkszangavonden gaan organiseren. En dat viel niet mee. Hoe krijg je een groep nuchtere Westlanders enthousiast aan het zingen?

De Westlandsche Courant van 4 mei 1935 schreef hierover: "Boers wist de ongedwongen sfeer te scheppen welke voor het welslagen van een volkszangavond nu eenmaal onontbeerlijk is.

Hij leverde het doorslaand bewijs, dat men, mits het op de juiste wijze wordt aangepakt, zelfs een zaal vol Westlanders, ondanks de zorgelijke tijden, geheel en al uit de plooi kan krijgen".

Oudejaarstraditie

Omstreeks 1927 startte Boers in 's-Gravenzande een bijzondere traditie.

Elke jaarwisseling, kort nadat de klok 12 had geslagen, opende hij het dakraam boven de winkel en zong hij, staande in het open raam, uit volle borst het lied "uren, dagen, maanden, jaren...", meestal gevolgd door het Wilhelmus.

Of hij dat de eerste keer van tevoren heeft aangekondigd, is onbekend. Het kan goed zijn dat de omwonenden van het Marktplein verbaasd naar buiten zijn gekomen om te kijken waar dat geluid vandaan kwam. Tijdens de volgende jaarwisselingen wist de 's-Gravenzandse bevolking wat er ging gebeuren. Elk jaar stonden er meer mensen kort na middernacht op het plein. De mensen kwamen er uiteindelijk speciaal voor naar 's-Gravenzande.

Boers werd bij toerbeurt begeleid door enkele leden van de muziekverenigingen "Kunst en Strijd" of "Prijs God met geklank der bazuin", die achter hem in de zolderkamer stonden.

Zijn zoon Leen weet het nog goed. Hij heeft een keer voor zijn vader gestaan toen hij stond te zingen. Boers zong zo hard dat bijna heel 's-Gravenzande hem kon horen (er was toen nog geen vuurwerk).

Na afloop sprak Boers vaak nog een paar woorden tot zijn dorpsgenoten. Aansluitend kwamen zij hem en zijn vrouw een gelukkig nieuwjaar wensen. Boers had speciaal voor die gelegenheid ijzerkoekjes gebakken. Iedereen die langs kwam kreeg een koekje. In 1929 kwamen er al meer dan 500 mensen naar Boers luisteren. En dat aantal steeg, als we de krant mogen geloven, naar 2.000 in 1935.

In 1938 ging het even anders.

Boers zong die keer niet uit het dakraam maar via een luidsprekerinstallatie die als aandenken aan het burgemeesterschap van Brunt was geplaatst.

De laatste keer dat Boers zijn lied zong was in 1939. Tegen de hemel flitsten de zoeklichten van de luchtafweerdiensten.

Toen de oorlog was begonnen mocht Boers niet meer zingen. Hij overleed op 7 november 1943. Om de traditie in ere te houden nam muziekvereniging EMM in 1946 de taak van Boers over.

Dat duurde echter maar tot 1956, toen de muziektent op het Marktplein werd gesloopt. De Westlandsche Couant schreef: "Het traditionele oudejaarsconcert, ingesteld door wijlen de heer Joh. Boers, zal dit jaar niet plaatsvinden.

WOS.nl is een samenwerking aangegaan met historische werkgroepen en verenigingen in de regio. In navolging daarvan is deze rubriek ontstaan. Reacties kun je mailen naar bas@wos.nl