Tien jaar na aanleg Zandmotor: 'We zullen steeds vaker dit soort oplossingen nodig hebben'

Bij een flinke storm inclusief torenhoge golven, zal het meest innovatieve strand van de wereld: 'De Zandmotor' tussen Ter Heijde en Kijkduin, ons beschermen tegen natte voeten.

Die conclusie trekken onderzoekers tien jaar nadat het haakvormige schiereiland werd aangelegd met als belangrijkste doel de kust te versterken. Professor Stefan Aarninkhof van de TU Delft: "Door dit zand op het strand te brengen beschermen we het achterland tegen overstromingen."

Wie over het strand tussen Ter Heijde en Kijkduin loopt, en denkt dat dit een dertien-in-een-dozijn strand is, heeft het goed mis. De Zandmotor is één groot experiment dat tien jaar geleden gestart is. Normaal gesproken spuit Rijkswaterstaat elk jaar op bepaalde plekken het zand op, om te voorkomen dat het gebied achter de duinen onder water komt te staan.

"Maar tien jaar geleden werd besloten om het eens een keer helemaal anders te doen", blikt Aarninkhof terug. "Namelijk door in één keer 21 miljoen kubieke zand bij de kust van Ter Heijde te storten."

Hij vervolgt: "De gedachte was: laat de natuur het zelf oplossen." Zo ontstond er een zandvlakte ter grootte van 250 voetbalvelden. "Het schiereiland is aangelegd in de vorm van een haak - waarbij wind- en zeestromingen het zand voor ons op de juiste plek moesten leggen." De TU-docent vervolgt trots: "Na tien jaar kunnen we zeggen dat dit ook daadwerkelijk gebeurd is, het zand verspreidt zich geleidelijk over het strand."

'Zandmotor kan ons beschermen tegen zeespiegelstijging'

Daardoor is de kuststrook tussen Hoek van Holland en Scheveningen de afgelopen 10 jaar op natuurlijke wijze steeds breder geworden. "Dat proces zal zich de komende jaren nog verder ontwikkelen." Dat verbreden van het strand is vooral belangrijk om ons te beschermen tegen de zeespiegelstijging. Aarninkhof: "Tijdens een superstorm kan het water namelijk wel vier tot vijf meter stijgen. Om te voorkomen dat het water hard op de duinen terecht komt, is dat zand op de Zandmotor nodig, om de golven af te remmen.

Hoe het zand zich op de Zandmotor de afgelopen tien jaar verspreidt heeft, is door onderzoekers continu gemonitord. Eén van hen is Petra Damsma, van Rijkswaterstaat. "Ons belangrijkste instrument daarbij is de Argustoren." Ze bedoelt een grote - niet te missen mast - midden op De Zandmotor. "Hij is genoemd naar Argus, een figuur uit de Griekse mythologie die wel honderd ogen had. Deze mast heeft er geen honderd - maar wel acht camera’s die voortdurend foto’s maken van de zandplaat. Alle veranderingen worden vastgelegd voor ons wetenschappelijk onderzoek. We willen namelijk - behalve de kust hier versterken - óók heel veel van dit experiment leren voor andere kustplaatsen."

'Hele wereld kijkt naar onze Zandmotor'

En wat is - na deze 10 jaar - het belangrijkste dat de onderzoekers geleerd hebben? "Dat het zand minder snel beweegt, en we dus langer met de Zandmotor vooruit kunnen. In 2040 hebben we nog steeds een strand van 400 meter breed. Dat is best flink." Of er een nieuwe Zandmotor komt, is nog maar de vraag: "Het kan ook zijn dat er een grootschalige uitbouw komt van deze zandmotor, of een zandmotor op een andere plek."

Hoe dan ook zal de kennis die is opgedaan bij het experiment tussen Ter Heijde en Kijkduin in de toekomst ook op andere locaties worden toegepast. "In Engeland is al een soort mini-zandmotor aangelegd. En we krijgen continu cameraploegen van over de hele wereld op bezoek." Ook voor de rest van Nederland is de Monsterse Zandmotor een inspiratie. "We hebben er niet alleen híer wat aan, maar het is zinvol voor ons hele kust systeem. Onze zeespiegel stijgt nu eenmaal, dus we zullen veel vaker dit soort zandmotors nodig hebben."