Lastige zoektocht naar kandidaat-raadsleden

De meeste politieke partijen zijn vijf maanden voor de verkiezingen nog druk in de weer met hun kandidatenlijsten voor de gemeenteraadsverkiezingen in maart.

Een aantal partijen heeft al een kandidatenlijst vastgesteld, maar over het algemeen zijn partijen nog zoekende. De ene kost het veel moeite om verse kandidaten te vinden, andere zijn al vier jaar bezig.

Het probleem speelt niet alleen in onze regio. “Wij krijgen landelijk de signalen dat dit een lastige klus wordt”, aldus Henk Bouwmans, directeur van de Nederlandse Vereniging voor Raadsleden. Per gemeente en zelfs per partij wisselt het beeld over hoe ingewikkeld het is om nieuwe raadsleden te vinden.

In Westland (ruim 112.000 inwoners, 39 raadszetels) lijken vooral de landelijke partijen moeite te hebben met het vinden van nieuwe raadsleden.“Het is ontzettend moeilijk om de lijst vol te krijgen. Het is gelukt, maar de jongste is 42. De nummers 1 en 2 zijn boven de 60 helaas”, zegt Ad van Harmelen van de ChristenUnie-SGP Westland. De partij heeft nu twee zetels in de gemeenteraad.

‘Eénpitter’ Nico de Gier van de PvdA deelt de zorg van Van Harmelen. Volgens hem speelt de ontzuiling een grote rol in de moeite die hij nu heeft moeten doen. “Vroeger volgde je je familie en draaide je zo mee in de partij, dat je ook wel raadslid wilde worden. Tegenwoordig willen mensen zich niet langdurig binden en raadswerk is wel iets van de lange adem”, aldus De Gier.

Geen sinecure

Ulbe Spaans van GroenLinks ziet ook dat mensen minder tijd willen vrijmaken: “Ze willen incidenteel wel wat doen, maar de tijdsinvestering is geen sinecure”, aldus Spaans. Jenny Vermeer, CDA Westland: "Het loopt aardig. We hebben filmpjes gemaakt met een eigen verhaal en dat gedeeld op sociale media”. Remmert Keizer van Gemeentebelang Westland: “Wij zijn begonnen met de filmpjes, begin dit jaar. Het is niet voor het eerst dat andere partijen onze ideeën overnemen.” Gemeentebelang Westland heeft nu al meer aanmeldingen dan ze kwijt kan op de lijst. “Voor de coronacrisis hielden we eens tot twee keer per jaar een grote bijeenkomst, maar nu hebben we het al bijna rond.”

Het CDA in Westland heeft twee leden verloren door het vertrek van Kamerlid Pieter Omtzigt uit de partij. “Even hadden we de hoop dat die terug zou komen en dat we die mensen dan ook terug zouden krijgen”, zegt Jenny Vermeer, fractievoorzitter van CDA Westland.

Lokale partijen

Gemeentebelang Westland heeft de lijst inmiddels vastgesteld en trekt met een foodtruck door de gemeente en deelt grote boodschappentassen uit. Peter Duijsens van Westland Verstandig is naar eigen zeggen al drie jaar bezig met het werven van nieuwe kandidaten. “Ja, ach, het gaat wel. Vier jaar geleden hadden we een lijst met vijftig mensen en van hen vallen er altijd een paar af, net als na de eerste gesprekken die we voeren met mogelijke kandidaten, maar echt veel moeite hebben we niet met het vinden van nieuwe kandidaten”, aldus lijsttrekker Duijsens. Zijn nummer twee staat ook al vast: Leo Boekestijn en de rest ligt nog open. “De voorkeur gaat bij ons uit naar vrouwen. Daarvan hebben we er nu al een aantal goede, maar gelukkig is het bij ons ook zo dat mensen hun plek afstaan als er betere kandidaten zijn.” De partij adverteert al maanden in huis-aan-huisbladen met de oproep aan nieuwe kandidaten om zich te melden. “We zoeken altijd door”, aldus Duijsens. Dat duurt in ieder geval tot december, als de meer dan driehonderd leden van Westland Verstandig de kandidatenlijst vaststellen.

Ook voor andere verenigingen lastig

Dave van Koppen van LPF Westland denkt dat het voor alle partijen lastig is om goede mensen te vinden voor de lijst. “Wij zijn vaak wat later en hebben ook nog geen lijsttrekker. Wel hebben we een vaste groep leden die graag helpt en altijd wel vijftig mensen die ook op de lijst willen. Het vinden van nieuwe goede mensen is altijd een uitdaging, ook voor sportclubs en kerken”, aldus Van Koppen.

Sander Zuyderwijk van de VVD Westland ziet het probleem niet. “Het is helemaal niet moeilijk. Vier jaar geleden was het bij ons een beetje rommelig (het bestuur schoof toen Zuyderwijk naar voren als lijsttrekker en stapte op toen daar veel weerstand tegen was in de partij, red.) en dat hebben we omgezet in een club enthousiastelingen. Toen hadden we een lijst met achttien mensen, nu het dubbele”, aldus de huidige fractievoorzitter. Zijn geheim? “Ik ben altijd heel open voor mensen die interesse hebben in de politiek. Ik neem ze mee naar de raadsvergadering, vertel hoe het werkt, zonder ze een politieke kleur op te plakken. Je moet ze eerst enthousiast maken, dan laten nadenken en dat heeft ons al een aantal nieuwe leden opgeleverd. Ook twee jonge mensen op de komende kandidatenlijst.”

Vergrijsd

Ook De Gier en Spaans investeren al vier jaar in gesprekken met mensen om ze te interesseren. “De raad is redelijk vergrijsd. Ik ben al druk bezig met het opleiden van mensen en heb de afgelopen vier jaar vier jonge mensen opgeleid. Drie van hen komen ook op de lijst. Die willen wel dat ik een rol blijf spelen in de begeleiding”, zegt De Gier. Ook Spaans heeft vele gesprekken gevoerd. Beiden weten nog niet wie de lijsttrekker van hun partij gaat worden. Spaans heeft al aangekondigd dat hij vertrekt, De Gier is daar minder duidelijk over. “Ik hoop dat de jonge garde het overneemt”, zegt hij. Maar als dat niet gebeurt, is de kans aanwezig dat hij weer voorman wordt. De lijsttrekker van D66 is al lang bekend. Benjamin Hofland, zelf nog redelijk jong, heeft weinig moeite gehad om de kandidatenlijst te vullen. “We hebben een oproep gedaan onder de leden en daar is goed op gereageerd. Het scheelt wel dat we na de goede uitslag van afgelopen Kamerverkiezingen er veel leden bij hebben gekregen. Raadswerk is natuurlijk niet alleen maar sexy. Als je voorbij de leuke debatten kijkt, moet je ook veel dossiers kennen en veel lezen, maar dat schrikt onze mensen niet af”, aldus Hofland, die verwacht dat zijn partij de meeste jonge mensen op de lijst heeft van de partijen in Westland.

Niet hip

Daar heeft de PvdA in Midden-Delfland, een gemeente met bijna 20.000 inwoners en 17 zetels, beduidend meer last van. “Het is niet hip om iets in de politiek te willen doen”, zegt Ellen Snethlage van de PvdA. Dat heeft volgens haar ook te maken met het vertrouwen in de politiek. “Dat is laag en dat helpt niet. Daarom vinden we jongeren alleen op projectbasis of op thema’s, zoals zorg en wmo en voor sociale media en gelukkig wil er eentje wel op de lijst”, zegt Snethlage.

Ed Roeling van Mijn Partij: “Raadslid worden is wel een dingetje. Er is veel koudwatervrees. Het kost je in deze gemeente een of twee avondjes in de week als je bent ingelezen en het zijn best leuke avonden. Het hoeft niet altijd droge kost te zijn.”

Rob Zwaard van het CDA in Midden-Delfland heeft weinig moeite met het vullen van de kandidatenlijst. “We profileren ons als plaatselijke partij. We hebben regelmatig bijeenkomsten met leden en niet-leden om te kijken wat er leeft en daar haal je ook de enthousiastelingen uit. Persoonlijk contact helpt”, zegt Zwaard. De partijen hebben ook veel baat gehad bij de politieke trainingen die vanuit de gemeente zijn aangeboden aan mensen die mogelijk de politiek in willen.

Jammer

“Wij hebben daar een paar dames gevonden en verder actief mensen benaderd in onze vriendenkring. Maar eigenlijk is het jammer dat niet meer mensen de politiek in willen, want zo wordt de groep die besluiten neemt steeds kleiner”, zegt Jacob van der Eijk van de VVD. Hij heeft de lijst wel vol gekregen, “maar een paar mensen meer was fijn geweest”.

“Het is in het algemeen lastig”, zegt Roger Vieira van D66. “Nog geen twee procent van de Nederlanders is lid van een politieke partij en dan vis je in een kleine vijver. Maar in Midden-Delfland hebben we 50 miljoen euro te verdelen en dat is geld van ons allemaal. Het zou goed zijn als meer mensen daarover mee willen denken.” Hij is begonnen bij de eigen leden, maar hoort vaak de reactie ‘ik ben geen politicus’. Zijn partij heeft weinig jongeren en weinig vrouwen kunnen vinden. “Dat is jammer, want je wil eigenlijk een afspiegeling van de samenleving in de raad”, aldus Vieira.

Volgens Roy Ringeling van de ChristenUnie is het vooral een kwestie van veel uitleggen: “Je merkt dat er veel onbekendheid is. We hebben ook te weinig aandacht gegeven aan de bijeenkomsten vanuit de gemeente om kennis te maken met de lokale politiek. Het heeft ons niet veel opgeleverd, maar wel goed om het gedaan te hebben en de volgende keer moeten we het meer promoten”, zegt Ringeling.

Saai en stroperig

Binnen zijn partij is de ledenlijst doorgenomen en zijn mensen actief benaderd om eerst eens mee te lopen. Daarmee is het gelukt om een kandidatenlijst gevuld te krijgen, maar veel jongeren staan er niet op. “Die vinden het saai en stroperig en dat is ook wel zo. Zij willen de vaart erin en korte klappen, maar zo werkt het hier niet altijd”, stelt Ringeling.

De OGP heeft ook vooral oudere leden, maar fractievoorzitter Jakob Jongsma vindt wel dat de lokale politiek het moet hebben van de jongeren. “We zetten meer op Facebook en gaan daar ook met betaalde campagnes werken om het bereik te vergroten. Uit die acties krijgen we wel respons van jongeren, maar niet veel, terwijl iedereen bij ons past. We zijn een regenboogpartij”, aldus Jongsma. De kandidatenlijst stelt zijn partij zo laat mogelijk vast, om zoveel mogelijk mensen nog een kans op een plek op de lijst te gunnen.

Drempel

Buurgemeente Maassluis met ruim 33.000 inwoners heeft 23 zetels te verdelen. “Raadswerk is lastig te combineren met een baan en andere verplichtingen. Het vraagt veel en dat ervaren mensen als een drempel. Maar gelukkig hebben we wel een mooie kandidatenlijst”, zegt Corine Bronsveld (CDA). Zij begon zelf als jonge twintiger aan het raadswerk, maar snapt dat het niet voor iedereen is om het werk te doen en de blik op de politiek aan te kunnen. Zelf is zij altijd bezig om betrokken mensen te attenderen op het feit dat ze ook in de gemeenteraad actief kunnen worden en dan hoeft het niet per se voor haar eigen CDA te zijn. “Je kunt niet wachten tot de verkiezingen er zijn, je moet ook mensen hebben die zich kunnen vinden in de inhoud en die er echt voor willen gaan. Dat doe je niet op het laatst, dat duurt wat langer." Ze zit al haar halve leven in de politiek en kent weinig jaren dat ze als CDA’er geen last had van de landelijke partij, maar voelt zich meer een lokale partij dan een landelijke.

Toch heeft zij het volgens Denise Mulder-Solleveld van Maassluis Belang makkelijker dan een echte lokale partij. “Jongeren kiezen liever voor een landelijke partij. Dat staat beter op hun cv. Bovendien hebben ze daar doorgroeimogelijkheden en hier niet”, zegt de beoogd lijsttrekker. De kandidatenlijst vult zich toch langzaam maar zeker. Een paar namen van de vorige lijst willen wel terugkomen, één is nieuw, met twee mensen zijn nog gesprekken en een ander keert terug na een uitstapje bij een andere lijst. “Dus we krijgen de lijst wel redelijk rond, maar gaan wel zo lang mogelijk wachten.”

Geen tijd

Volgens Raoul Kleijwegt van GroenLinks hebben jongeren geen tijd en willen ouderen niet afgeblaft worden. Bij zijn partij kwamen meer aanmeldingen binnen dan verwacht. “In principe waren er mensen die al een poosje meelopen en meedenken over punten. Die willen wel op de lijst en kwamen vanzelf.” De werving liep vooral via sociale media, waar regelmatig de vacature voor raadsleden voorbijkwam. “Het moet vanuit de mensen zelf komen, maar we maken zo breed mogelijk kenbaar dat we mensen zoeken.” Zijn hoop is dat hij met een diverse lijst de verkiezingen in kan, omdat het belangrijk is dat deze een doorsnede van de stad is. Daarom heeft de partij niet speciaal acties om mensen uit een bepaalde groep te werven.