Sierteeltsector aantrekkelijk voor ondermijnende criminaliteit, maar incidenten nauwelijks in beeld
Criminelen hebben volop mogelijkheden om ondermijnende activiteiten te ontplooien in de sierteeltsector.
Het gaat daarbij om bijvoorbeeld (drugs)smokkel, witwassen en oplichting. Dat blijkt uit het onderzoeksrapport Mainport in de tweede linie: over sierteelt en ondermijning dat is gemaakt in opdracht van bloemenveiling Royal FloraHolland en haar partners binnen het programma Weerbare Sierteeltsector.
Sierteelt vormt met een waarde van 6,2 miljard euro de derde exportsector van Nederland. Naast mainports Schiphol en de Rotterdamse haven is Nederland ook de internationale draaischijf voor sierteelt. Maar waar Schiphol en de Rotterdamse haven allerlei veiligheidsmaatregelen nemen om criminele activiteiten tegen te gaan, is dat bij de bloemenveilingen in Honselersdijk, Aalsmeer en Rijnsburg heel anders. "Veiligheid was lange tijd geen prioriteit, omdat het er op en rondom de bloemenveilingen ordelijk aan toegaat", schrijven de onderzoekers.
Doordat transport van bloemen en planten veelal met vrachtwagens gebeurt, is dit een aantrekkelijke manier om drugs en andere goederen te smokkelen. De controle op dit transport is gering, omdat het veel tijd kost. En verse bloemen worden bij lang oponthoud snel minder waard. In een volgeladen vrachtwagen is een controle bovendien erg lastig, terwijl illegale goederen eenvoudig kunnen worden verstopt in ingebouwde plaatsen in de vrachtwagen of in rekken of fusten waarmee bloemen worden vervoerd.
Contant geld
Maar het gaat om meer dan smokkel alleen. Doordat in de bloemenwereld veel gehandeld wordt met contant geld, is het voor criminelen eenvoudig om fraude te plegen of geld te witwassen. De onderzoekers spreekt over zaken als onderfacturering (minder bloemen op de factuur zetten dan wordt geleverd, het niet gefactureerde deel wordt contant betaald) en zwart werk. Maar ook andere frauduleuze activiteiten als btw-fraude, faillissementsfraude en dubbele facturen worden genoemd.
Ook wordt in de sierteelt veel gehandeld op basis van wederzijds vertrouwen, wat oplichting mogelijk maakt. Het rapport geeft een voorbeeld: "Een serie kleinere bestellingen wordt betaald. Vervolgens worden - bijvoorbeeld op een feestdag - één of enkele grote partijen bloemen besteld die niet worden afgerekend. De klant houdt de leverancier vervolgens aan het lijntje, onder meer met beloften om te betalen en met één of enkele bescheiden aanbetalingen. Zodra het slachtoffer zegt niet meer te leveren, wordt gedreigd dat niet meer wordt betaald. Dergelijke tactieken zijn erop gericht om de relatie én oplichting in stand te houden. Als het gedupeerde bedrijf verhaal wil halen, kan het lastig zijn om contact- en adresgegevens te achterhalen. Bedrijfsadressen op facturen of correspondentie blijken bijvoorbeeld niet te bestaan, waardoor incasso-inspanningen spaak lopen."
Omvang niet duidelijk
Dankzij gesprekken met personen binnen instanties als gemeenten, belastingdienst, politie, douane en openbaar ministerie zijn de criminele kansen nu bekend. Maar de criminele praktijken zelf zijn amper in beeld. "Het aantal incidenten dat daadwerkelijk bekend is, is relatief beperkt. Dat betekent dat wij op basis van het rapport zien dat er een infrastructuur staat die criminelen de potentie geeft om er misbruik van te maken. Maar het daadwerkelijk gebruik door criminelen is niet helder", zegt Steven van Schilfgaarde, bestuursvoorzitter van Royal FloraHolland.
Een van de grote incidenten die in het verleden aan het licht kwamen, was het feit dat de Italiaanse maffia actief was op de veiling in Aalsmeer. Verder zijn er de afgelopen jaren jaar enkele cocaïnevangsten gedaan van bloemtransporten die vanuit het buitenland Nederland inkwamen, maar dit lijkt slechts het topje van de ijsberg.
Volgens Van Schilfgaarde ligt het probleem overigens niet alleen bij FloraHolland, maar in de volledige sierteeltsector. "Wij verbinden en stellen bedrijfsterreinen beschikbaar. Maar is een keten van activiteiten die start bij het punt vanwaar iets vervoerd moet worden, en waar het terecht komt in het buitenland. Een groot deel van de incidenten heeft buiten de terreinen van FloraHolland plaatsgevonden."
De bloemenveiling werkt sinds enkele jaren met betrokken gemeenten, politie en belastingdienst aan het programma Weerbare Sierteeltsector. Hierin moet de ondermijnende criminaliteit beter in beeld komen en bestreden worden. De onderzoekers roepen op om dit programma meer slagkracht te geven, bijvoorbeeld door een gezamenlijke aanpak te ontwikkelen met de mainports Schiphol en de Rotterdamse haven.
De betrokken partijen vragen ook de Rijksoverheid om (financiële) middelen om meer grip te krijgen. "Wij moeten het doen met een wijkagent op het veilingterrein, de capaciteit op Schiphol en in de Rotterdamse haven is veel groter", schetst burgemeester Bouke Arends van Westland. "We hebben nu niet middelen om dit op te lossen. Er is meer nodig om de omvang van de criminaliteit het hoofd te bieden. Meer aandacht, meer financiële middelen vanuit de landelijke politiek. Dit is een dringende call to action aan de landelijke politiek om de sierteeltsector te erkennen als 'mainport in tweede linie'."
De partijen ondernemen zelf ook actie. Zo zet de bloemenveiling in op meer cameratoezicht en mankracht. "En we overwegen om onze terreinen zodanig af te sluiten dat er 's nachts nog maar één ingang beschikbaar is", aldus Van Schilfgaarde. Daarnaast wordt er in samenwerking met Meld Misdaad Anoniem een campagne opgezet om bedrijven en medewerkers in de sector beter bewust te maken van ondermijning.