Kassenbouwer en kweker snappen niet waarom ze voor rechter staan

Hebben kassenbouwer Kubo uit Monster en het moederbedrijf van tomatenkweker Red Star uit De Lier fraude gepleegd bij de aanvraag van subsidies? "Ja", zegt het Openbaar Ministerie (OM), die de bedrijven verdenkt van het opstellen van valse documenten om zo geld los te krijgen van de overheid. "Nee", zeggen de directieleden van de bedrijven en hun subsidie-adviseur. "We hebben nooit de intentie gehad om te frauderen en we zijn nooit van kwade wil geweest." De rechtbank in Den Haag buigt zich deze week over de zaak, die zó ingewikkeld is dat er vier dagen voor zijn uitgetrokken.

Het draait om een subsidieregeling van het ministerie van Landbouw die is bedoeld om tuinders te stimuleren om milieuvriendelijke kassen te bouwen. De regeling werd in 2011 ingesteld en Red Star was één van de eersten die een aanvraag deed. De bedoeling was om in fases drie nieuwe tomatenkassen te bouwen in Dinteloord, in West-Brabant. Voor de eerste kas kreeg het bedrijf een subsidie van 920.000 euro en een lening van 1,5 miljoen. Voor de latere fases werden leningen aangevraagd van 850.000 euro en nog eens 1,5 miljoen. Uiteindelijk werd alleen de eerste kas gebouwd.

De subsidieverstrekking werd onder meer gedaan op basis van een eerste offerte van Kubo voor de kassen. Daarin was sprake van een vierkante meterprijs van 165 euro. Bij de uiteindelijke opdracht die enkele maanden later werd verstrekt betaalde de kweker 100 euro per vierkante meter, omdat een deel van de inrichting van de kassen werd gegund aan andere aannemers. Het OM verwijt de beide partijen dat ze de subsidie-aanvraag toch hebben gebaseerd op het bedrag van 165 euro per vierkante meter.

Onder een hoedje

De advocaat van Red Star liet weten dat de kweker dat bedrag uiteindelijk ook heeft betaald. Alleen niet aan Kubo, omdat er dus ook andere aannemers bij de klus betrokken werden. Toch denkt het OM volgens mediapartner Omroep West dat de bedrijven onder één hoedje hebben gespeeld om een zo hoog mogelijk subsidiebedrag los te krijgen. De directeur van Kubo ontkende dat met klem. "Ik speel met niemand onder één hoedje en ik ben altijd open geweest over hoe het is gegaan."

De adviseur die beide partijen begeleidde bij het aanvragen van de subsidie beklaagde zich tegen de rechtbank over de mensen die het eerste boekenonderzoek deden. "De mensen die deze wet moesten controleren hadden niet voldoende kennis van die wet om de controle goed te kunnen uitvoeren, dat vind ik verbijsterend."

Schuiven met de kosten

Een tweede verwijt van het OM is dat Kubo, toen de eerste kas klaar was, in de boeken heeft geschoven met de kosten van de kassen, ook om op die manier het subsidiebedrag omhoog te krijgen. Ook dat ontkent de kassenbouwer. Volgens de financieel directeur van het bedrijf is die verschuiving van de kosten te verklaren uit de normale bedrijfsvoering. En de directeur wijst erop dat hij zelf geen baat heeft bij het verhogen van de subsidie, omdat Kubo dat geld niet krijgt. De subsidie gaat in zijn geheel naar Red Star.

Tenslotte zet het OM vraagtekens bij de winstmarges die Kubo berekende op de speciale milieuvriendelijke onderdelen van hun kas. Maar volgens de directeur mag hij zelf bepalen welke winstmarges hij berekent. "Op de standaardonderdelen van een kas moet ik concurreren met zes anderen, dus daar hanteer ik marges van één procent. Mijn Ultra Clima-kas produceer ik als enige, dus daar moet ik op verdienen. In Nederland ben je als ondernemer toch vrij om je eigen marges te bepalen. Red Star kende mijn marges niet, maar nu helaas wel."

Eén in Nederland

Door de zaak is de bouw van verdere Ultra Clima-kassen in Nederland niet van de grond gekomen. Maar Kubo heeft inmiddels zo'n honderd projecten gedaan in landen als Frankrijk, Rusland en de VS. Het bedrijf is toonaangevend in de kassenbouw. Vorige week werd het daarom uitgeroepen tot het meest toonaangevende bedrijf in de Nederlandse tuinbouw.

De bijbehorende prijs kreeg de directeur van minister Schouten. Dat hij een week later voor de rechter staat op verdenking van oplichting van juist haar ministerie voelt raar. "Het zijn hoge pieken en diepe dalen", zei hij maandag.

Vier dagen

Op de eerste procesdag, maandag, probeerde de rechtbank vooral duidelijkheid te krijgen over alle verschillende offertes voor de kassen en de bedragen die daarin zijn genoemd. De verdachten probeerden uit te leggen hoe dat gaat in de onderhandeling tussen opdrachtgever en aannemer, maar af en toe raakten ze zelf de weg kwijt. De Kubo-directeur zei op een gegeven moment: "Ja, ik weet eigenlijk ook niet wat hier staat." Ook de rechters konden het soms maar moeilijk volgen.

Dinsdagochtend komt de officier van justitie aan het woord en in de loop van de dag volgt dan ook de eis. Daarna is er tot donderdagmiddag uitgetrokken voor de pleidooien van de advocaten en de rest van de behandeling.