Buitenplaatsen uit de Gouden Eeuw in Westlands Museum

Het Westlands Museum heeft een nieuwe tentoonstelling over buitenplaatsen in de streek. Ooit, in de Gouden Eeuw, was het Westland het gebied waar rijke inwoners van Delft en Den Haag hun luxe buitenhuizen lieten bouwen. Meer dan honderd zijn er ooit geweest, maar veel zijn er niet van over. De expositie laat een beeld zien van hoe het ooit was.

De hofboerderij en huis Suydervelt in Wateringen zijn twee van de weinige overgebleven buitenverblijven uit de Gouden Eeuw. Het grootste paleis destijds was Huis Honselersdijk, het jachtslot van prins Frederik Hendrik. Alleen een deel van een bijgebouw is daar nu nog van over, de Nederhof.

De expositie laat een 18e eeuws model zien van het hoofdgebouw. "Het dateert uit de tijd dat het paleis nog bewoond werd door de Oranjes," vertelt conservator Ton Immerzeel, "het komt uit de privécollectie van de familie." Dat het nu te zien is mag bijzonder worden genoemd. "We hebben het twintig jaar geleden ook al eens gevraagd, maar toen was het in slechte staat. Nu is het speciaal voor de expositie gerestaureerd. We krijgen het ook nog eens in langdurige bruikleen."

Er is ook een maquette te zien van een oud landhuis uit 's-Gravenzande: Zuidwind, waar alleen een serie aquarellen van bewaard was gebleven. Aart Schouman was de schilder die zo'n twintig verschillende afbeeldingen maakte van het huis en de landschapstuin. "Hij heeft echt vanuit elke hoek wel een aquarel gemaakt," aldus Immerzeel, "dus op basis van al die schilderijen konden we alles reconstrueren. Dat was een monnikenwerk, ja, onze vrijwilligers zijn er vier jaar mee bezig geweest."

Relatie met tuinbouw

De tentoonstelling onderzoekt ook de relatie tussen de buitenplaatsen en de tuinbouw. "De tuinen bij de landhuizen waren al ingericht voor de kweek van, vaak exotische, planten. Het Westland was goed ontsloten door de wegen en vaarwegen die waren aangelegd om de elite van Den Haag en Delft snel te vervoeren. Toen in de Franse tijd aan het eind van de achttiende eeuw de edelen hun privileges verloren, verloren ze daarmee ook het geld om hun landhuizen te onderhouden."

Met het verval veranderde het grondgebruik. In 1818 wordt de tuin van Zuidwind een kwekerij. Van het paleis van Frederik Hendrik blijft alleen een deel van de een bijgebouw over, de hedendaagse Nederhof in Honselersdijk.

Het Westlands Museum staat het komende jaar helemaal in het teken van de Gouden Eeuw, niet alleen met de tentoonstelling, er is ook een menagerie bijgebouwd met bijzondere fazanten en duiven. "Zo'n buitenverblijf was ook een beetje een museum," zegt Gustaaf van Gaalen van het museum, "met exotische dieren en planten, ze kweekten bijvoorbeeld ananassen, en een rariteitenkabinet. Dat willen we laten zien." Een deel van de museumtuin is daarvoor in barokke stijl gebracht.

Fietsexcursies

Het Museum wil meer laten zien dan alleen de expositie. Daarom worden er ook fietsexcursies georganiseerd langs nog bestaande buitenplaatsen in onder meer Rijswijk. Ook zijn er workshops en lezingen. Aanstaande zondagmiddag is de feestelijke opening voor het publiek.