Streekhistorie: Molenleed in 's-Gravenzande

Op 6 februari 2014 brak onder stormachtige weersomstandigheden de as van het wiekenkruis van de molen "Van Maat" aan de Naaldwijkseweg in 's-Gravenzande. De beschadigingen aan de molen waren enorm en het was een triest gezicht om te zien hoe de afgebroken wieken langs de weg lagen. Ook een groot deel van de molenomloop was vernield. Molenrestaurateur Verbij heeft de resten van de wieken van de korenmolen opgeruimd en heeft noodreparaties aan het zink verricht zodat het hout erachter droog blijft.

Het bestuur van de "Stichting de 's-Gravenzandse korenmolen" heeft zich niet bij de pakken neergelegd maar heeft zich zeer ingespannen om contacten te leggen met allerlei instanties om te kijken wat de mogelijkheden waren voor de nodige restauratiewerkzaamheden. Als het aan het bestuur van de stichting ligt wordt de molen dan ook weer volledig in de oude glorie hersteld.

In november 2014 werd in de pers gemeld dat met de eerste herstelwerkzaamheden van de molen begonnen zou worden. Er waren op dat moment echter nog financiële problemen omdat er nog steeds verschil van mening met de verzekering was over de precieze oorzaak van de ramp. Ondanks dat had de gemeente Westland zich intussen garant gesteld voor een bedrag van E 50.000,- op voorwaarde dat het bestuur van de molenstichting een gelijk bedrag op zou brengen. Daarom werden er in 's-Gravenzande allerlei acties gevoerd waarmee in totaal E 9.000,- werd opgehaald. Molenbouwer Verbij zal dan op korte termijn met het herstel van de molenomloop beginnen, waarna loodgieter Schwagermann het zinkwerk zal herstellen. De molen zal daardoor in afwachting van de verdere restauratie in ieder geval winterbestendig zijn.

In de 's-Gravenzander van 20 mei 2015 werd gemeld dat het molenbestuur denkt op dat moment voldoende financiële dekking te hebben om opdracht te geven tot volledig herstel van de molen. De gemeente Westland en verschillende Westlandse goede-doelenfondsen hebben leningen verstrekt. Intussen staat de molen in de steigers. Er wordt een nieuwe as gegoten en er wordt gewerkt aan de wieken. Later dit jaar kunnen de nieuwe as en de wieken in de molen worden geplaatst. Volgens de planning kan de monumentale, voor 's-Gravenzande beeldbepalende, molen dan voor het eind van dit jaar weer in bedrijf zijn.

Deze molen "Van Maat" staat overigens pas sinds 1908 aan de Naaldwijkseweg. Zijn voorganger de stadskorenmolen "De Fortuin" , die aan de Molenstraat vlakbij de Sand-Ambachtstraat stond, verging het slechter. Op 19 juli 1879 meldde de Westlandsche Courant het volgende: "Gisterenmorgen is brand ontstaan in de in deze gemeente staande korenmolen, welke zoo in hevigheid toenam dat deze tot den grond toe is afgebrand". Later werd nog gemeld dat de molen in korte tijd totaal in de as werd gelegd. Door de stevige wind viel er niets meer te redden, ook de inboedel van de molenaar ging geheel verloren. De brandweer wist met succes te voorkomen dat de brand oversloeg naar de belendende percelen. Tijdens de brand waren de molenaar en zijn vrouw niet thuis. Ten slotte wist de krant te melden dat alles gelukkig verzekerd was. Deze standaardkorenmolen was één van de oude 's-Gravenzandse stadskorenmolens, hij komt voor op een aquarel van schilder Aart Schouman die hem afbeeldde in 1744.

In de krant van 20 september 1879 staat dat molenaar Burgersdijk, wiens molen is afgebrand even buiten het dorp een stoomkorenmolen zal laten bouwen (op de plaats waar nu de molen van Maat staat). Dat zou namelijk een belangrijke verbetering zijn, omdat daardoor bij windstilte er voor de molenaar en de bakkers geen maalprobleem meer is. In 1908 laat de toenmalige eigenaar van deze stoommolen daarnaast echter weer een windmolen bouwen, de huidige korenmolen.

De krant meldt op 13 februari 1909 dat de windmolen die de heer N. Maat heeft laten bouwen, onlangs "zijn draaiende werking is begonnen". Aan dat bericht wordt nog toegevoegd dat uit oogpunt van natuurschoon onze gemeente daarmede is vooruitgegaan. De heer Maat wordt succes met zijn onderneming gewenst.