Trompfestival zorgt voor recordbezoek aan Ter Heijde

De maanden juli en augustus zijn bij uitstek de maanden waarin festivals worden georganiseerd. Twintig jaar geleden vond in Ter Heijde het Trompfestival plaats.

Dit evenement trok maar liefst 140.000 bezoekers en zette de gemeente Monster en het hiervan deel uitmakende kerkdorp Ter Heijde voorgoed op de kaart.
In deze bijdrage wordt ingegaan op de aanleiding voor dit enorme evenement, de organisatie en het veelzijdige programma, waarbij vooral zal worden ingezoomd op de 'historische' activiteiten en de financiële kater na afloop.

Aanleiding

Op 10 augustus 2003 was het 350 jaar geleden dat een van de bekendste Nederlandse admiraals, Maarten Harpertsz. Tromp (1598-1653), in de Slag bij Ter Heijde sneuvelde. Hij werd op 23 april 1598 geboren in Brielle. Zijn vader diende bij de marine. Het waren woelige jaren. De Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden was in opstand tegen de Spaanse overheerser. De strijd te water was van groot belang. In 1607 op 9-jarige leeftijd aan boord van het schip van zijn vader was Maarten al getuige van de Slag bij Gibraltar. Grote roem verwierf hij door in 1639 op de rede van Duins een machtige Spaanse vloot te verslaan.

In 1652 brak een handelsoorlog uit tussen Engeland en de Republiek. Een Engelse vloot blokkeerde toen de Hollandse en Zeeuwse kust. Tromp had tot taak deze blokkade te breken, omdat de Nederlandse economie hierdoor teveel stagneerde. Op 10 augustus 1653 kwam het voor de kust van Ter Heijde tot een bloedig treffen. Hierbij sneuvelde Tromp aan boord van zijn vlaggenschip Brederode. De sterfdag van luitenant-admiraal Tromp was voor de gemeente Monster, de Koninklijke Marine en de Koninklijke Nederlandse Redding Maatschappij (KNRM) aanleiding om een festival te organiseren waaraan honderden vrijwilligers meewerkten.

Organisatie

Het festival werd professioneel opgezet. Allereerst kwam er een 'Stichting Trompfestival 2003' onder voorzitterschap van de Monsterse burgemeester Bert Bouwmeester. Onder de stichting hing een groot aantal subcommissies. Er kwam een overkoepelende stuurgroep bestaande uit zeven leden, een driekoppige projectleiding, secretariële ondersteuning, een vijftal mensen om sponsorgelden binnen te halen en vijf werkgroepen (PR/Voorlichting, Historie, Nautisch, Kunst & Cultuur, Ter Heijde). Bij deze werkgroepen waren 33 mensen betrokken.

De doelstellingen achter het Trompfestival waren breed geformuleerd. Het bevorderen van de belangstelling van het grote publiek voor de vaderlandse geschiedenis en duidelijk maken dat Tromp en Ter Heijde onlosmakelijk met elkaar zijn verbonden. De relatie tussen visserij, handel, marine en reddingwezen zichtbaar maken en de belangstelling voor de relatie tussen Nederland en het Verenigd Koninkrijk door de eeuwen heen bevorderen. En als laatste de nieuw te vormen gemeente Westland, het Westland van 2003 en de Westlandse kust promoten. Samen met de Koninklijke Marine en de KNRM gaf de Stichting Trompfestival 2003 invulling aan deze doelstellingen.

Zoals gebruikelijk bij veel grote evenementen kwam er een Comité van Aanbeveling om de plannen te ondersteunen. Het bestond uit de Bevelhebber der Zeestrijdkrachten, de ambassadeur van Groot-Brittannië in Nederland, de commissaris van de Koningin in Zuid-Holland, de voorzitter van de KNRM, de dijkgraaf van het Hoogheemraadschap Delfland en natuurlijk de Monsterse burgervader.

De festivalorganisatie hoopten op meer dan 100.000 bezoekers. Met ondersteuning van het Engelse Verkeersbureau verwachtten de organisatoren ook veel Engelse toeristen. Op 23 april 2003 was de aftrap van het Trompfestival. Met een marinehelikopter arriveerde Maarten Tromp alias Ab Rood in de duinen bij Ter Heijde. Hij bracht twee vlaggen mee met daarop het logo van het festival. Kapitein-ter-zee Peter Lenselink en Bert Bouwmeester hesen de vlaggen, waarna twee mariniers in passende 'Tromp'-kleding met musketten twee schoten afvuurden. Aansluitend presenteerde Bouwmeester de plannen.

Programmering

In verband met de schoolvakanties werd het festival niet rond de sterfdatum van Tromp (10 augustus) maar enkele weken later georganiseerd, van dinsdag 19 augustus tot en met zondag 24 augustus.

Duursporter Hans Weber (53) uit Ter Heijde startte op maandagochtend 18 augustus aan een zwemtocht van bijna 40 kilometer van Brielle naar Ter Heijde aan Zee. Zo verbond hij Tromps geboorteplaats met zijn plaats van overlijden. Weber moest hiervoor dwars door de Rotterdamse haven zwemmen. 's Avonds werd hij op het strand van Ter Heijde binnengehaald door burgemeester Bouwmeester. De laatste nam toen een cadeau in ontvangst van zijn Brielse ambtgenoot: een straatnaambord met de naam 'Trompstraat' met daarbij de toevoeging van zijn geboorte- en sterfjaar. Daarmee was het Trompfestival officieel geopend.

Het festivalterrein strekte zich uit over heel Ter Heijde en op het aangrenzende parkeerterrein bij het Molenslag verrees een openlucht theater, de TrompArena.

Festivalterrein

Vier tentoonstellingen konden dagelijks worden bezocht. In de kerk van Ter Heijde waren foto's over Oud-Ter Heijde opgehangen. Paul Kerrebijn, een bekende zeeschilder, exposeerde zijn werk in gebouw Irene. Foto's op linnen doeken van Emmy Barendse waren te zien bij Strandpaal 108-112. Op de Slapersdijk bij de ingang naar Ter Heijde hadden het Instituut voor Maritieme Historie uit Den Haag, de Werkgroep Oud-Monster (de voorloper van de huidige Historische Vereniging Monster-Ter Heijde) en het Westlands Museum in een tent en een tweetal containers de tentoonstelling 'Tromp en Ter Heijde' (Den horriblen en bloedigen slach) ingericht.

Op woensdagavond stond TrompRock aan Zee op de agenda. Ruim 7.000 mensen bezochten de openluchtarena op het parkeerterrein bij het Molenslag. Het muziekevenement startte met een Tribute to The Alan Parson Project van de Honselse Harmonie en de band 'Helemaal uit Elswijk'. Een uur later werd de rockopera Merlin, Bard of the Unseen opgevoerd door onder meer de popformatie Kayak, een 45-koppig orkest, Toto-zanger Bobby Kimball en dansers van Opus One. De muziek was tot in 's-Gravenzande te horen.
De band 'Ik ben blij dat ik je niet vergeten ben' verzorgde op donderdagavond een meezingspektakel.

Tekst gaat verder onder de video.

Op vrijdag waren de straten van Ter Heijde omgetoverd naar een ver verleden met oude ambachten en Heijenaars in klederdracht. En er was een heus vispaviljoen met onder andere een palingrokerij. In de buurt van strandpaviljoen Elzenduin onthulde de Bevelhebber der Zeestrijdkrachten, viceadmiraal Ruurt Klaver, samen met burgemeester Bouwmeester een plaquette ter nagedachtenis aan Tromp. De gedenkplaat is van kalksteen met het portret van de vroegere admiraal. Het voor de kust liggende Luchtverdedigings- en Commandofregat Hr.Ms. Tromp vuurde zeventien saluutschoten af, het eerbewijs voor een luitenant-admiraal. Een Lockheed P-3 Orion van de Marineluchtvaartdienst kwam verschillende keren laag over.

Daarna vertrokken de genodigden naar de Oude Kerk in Delft – de kerk waar Tromp ligt begraven – om daar een herdenkingsdienst bij te wonen.

's Avonds was er in de uitverkochte TrompArena 'Vrienden van Tromp Live', gepresenteerd door Fabiënne de Vries. Verschillende artiesten, zoals Jamai, Di-rect, Twarres en vele anderen, maakten hun opwachting. Het geheel werd afgesloten met een vuurwerkfinale.

Een oecumenische openluchtkerkdienst op zondagochtend 24 augustus vormde het laatste programmaonderdeel. Ruim 5.000 bezoekers luisterden in de TrompArena naar het Hoofd Vlootaalmoezeniers H.J.M. van Horssen en Hoofd Vlootpredikanten ds. J.G. Majoor. Zij spraken over de laatste woorden die Maarten Harpertsz. Tromp op 10 augustus uitsprak: 'Houdt Moed' WOS TV bracht met een satellietverbinding deze kerkdienst rechtstreeks in de huiskamers van kijkers in het Westland en Maassluis.

Financiële impact

De impact van dit evenement was enorm groot. Lange tijd, als Monster of Ter Heijde ergens ter sprake kwam, associeerden velen dit met Maarten Harpertsz. Tromp en het Trompfestival.

Financieel gezien liep het festival uit op een grote strop voor de gemeente Monster. Tijdens de laatste raadsvergaderingen op 15 en 16 december 2003 – net voor de opheffing van de gemeente – werd duidelijk dat de gemeente aan de Stichting Trompfestival 2003 uiteindelijk een budget van 1,1 miljoen euro had voorgeschoten. Helaas vielen de kaartenverkoop en de sponsor- en horeca-inkomsten erg tegen, zodat de gemeente afstevende op een groot tekort. De definitieve afwikkeling zou uiteindelijk door de nieuwe gemeente Westland pas in augustus 2004 plaatsvinden.

De Tromp-plaquette, die admiraal Klaver op het strand had onthuld, vond uiteindelijk een mooie plaats in de voorgevel van de Heijdse kerk als een tastbare herinnering aan de zeeslag bij Ter Heijde in 1653 en het Trompfestival in 2003.

Auteur: Adri P. van Vliet - Historische Vereniging Monster-Ter Heijde