Streekhistorie: De eerste veertien dagen van burgemeester Kramers

Alle evenementen en activiteiten rond Dodenherdenking en Bevrijdingsdag zijn dit jaar afgelast. Natuurlijk wordt er twee minuten stilte gehouden op 4 mei, maar het jubileumjaar van de bevrijding wordt niet in mei gevierd. De expositie van de Historische Vereniging Wateringen-Kwintsheul over oorlog en bevrijding in de twee dorpen wordt verplaatst naar december 2020. Om toch in de aanloop naar 4 en 5 mei aandacht te blijven houden voor deze periode, volgt hieronder een verslag van waarnemend burgemeester Richard Kramers over de eerste twee weken na de bevrijding dat hij stuurde aan de Commissaris der Koningin. De tekst is letterlijk overgenomen.

Aan den Heer Commissaris der Koningin in de provincie Zuid-Holland

Verslag. Wateringen, 19 mei 1945.

Bij schrijven van 15 Mei j.l. zond ik u bericht, dat ik op Maandag 7 dezer de functie van loco-Burgemeester van Wateringen heb aanvaard. Ik veroorloof mij thans u een kort verslag aan te bieden van hetgeen door mij in de afgeloopen dagen is verricht en van hetgeen in deze gemeente is voorgevallen.

Op Maandag 7 Mei 1945, des morgens om 9 uur, heb ik de taak van Burgemeester dezer gemeente op mij genomen. Tijdens een conferentie betreffende het verkrijgen van turf ten behoeve van de bakkers en de centrale keuken, verscheen de heer W.J. Boxce, de door de Duitschers tot Burgemeester van Wateringen benoemde N.S.B.-er. Ik heb dezen de gewijzigde omstandigheden onder het oog gebracht en heb hem verzocht de daaruit volgende conclusies te trekken. W.J. Boxce heeft mij hierop de noodige sleutels en bescheiden overhandigd en de onder hem rustende voorschotkas overgedragen. Hierna is de heer Boxce - met de arrestatie van N.S.B-ers e.a. was alhier nog geen aanvang gemaakt - naar zijn huis te Rijswijk teruggekeerd. Naar mij werd medegedeeld, is hij op Woensdag d.a.v. in verzekerde bewaring gesteld.

W.J. Boxce, burgemeester van Wateringen 1942-1945

Op Maandagmiddag is een begin gemaakt met de arrestatie van N.S.B-ers. Voor zoover door mij is kunnen worden geconstateerd, heeft deze arrestatie op behoorlijke wijze plaats gevonden, zonder onnoodige of minder passende demonstraties. Ook de bevolking gedroeg zich zooals het aan Nederlanders past.

Contact met de N.B.S. en met de Kon. Marechaussee is door mij eerst verkregen op Woensdag, 9 Mei, als gevolg van een uitnoodiging mijnerzijds aan de betreffende commandanten tot eene bespreking van den gang van zaken en van de te nemen maatregelen. Bovendien heb ik Woensdagmiddag aan den commandant der N.B.S. als mijn wensch te kennen gegeven, dat het kaalknippen der vrouwen, die in bewaring waren gesteld, althans niet in het openbaar zou plaats vinden. Ik meende in het in het openbaar kaalknippen te moeten zien een onnoodige demonstratie, welke bovendien de gedurende de laatste jaren toch reeds niet verbeterde moraliteit onder de jeugd niet ten goede zou komen. Aan mijn wensch is gevolg gegeven, het kaalknippen heeft niet in het openbaar plaats gevonden.

De eerste dag na de bevrijding werden vrouwen en meisjes, die tijdens de bezetting omgang hadden gehad met de Duitsers, in het openbaar kaalgeknipt. Dit werd hierna niet meer toegelaten.

In den avond van Woensdag 9 Mei heeft er echter een voorval plaats gevonden, dat ik meende niet zonder meer te mogen laten passeeren. U gelieve te dezen aanzien hierbij aan te treffen een afschrift van een terzake door de Kon. Marechaussee opgemaakt rapport. Ik heb mij veroorloofd mij mondeling hieromtrent te verstaan met den Gewestelijk Commandant der N.B.S. te den Haag, die tegenover mij zijn afkeuring over het gepasseerde heeft uitgesproken en de Districts-commandant Westland voor eene verantwoording heeft opgeroepen.

Op Donderdag, 10 Mei 1945, moest worden gezorgd voor een inkwartiering en legering in tenten van plm. 250 man Canadeesche troepen. Drie groepen van ruim 60 man werden in tenten ondergebracht resp. aan den Kwintsheulweg en op weiden aan den Noordweg. Deze groepen zijn inmiddels vertrokken. Ingekwartierd zijn alhier nog 25 man in het gesticht "Huize Sint Jan" en 20 man bij particulieren aan den Ambachtsweg. De ontvangst dezer troepen door de bevolking was allerhartelijkst. De soldaten gedragen zich correct en een prettige sfeer van vriendschap is ontstaan.

Ontvangst van de Canadezen in het raadhuis van Wateringen, waar de nieuwe burgemeester Richard Kramers (midden met bril) speciaal Piet van der Doef (links van hem met bloemen) welkom heette, die als geboren Wateringer in dienst van de Canadezen met hen in de eerste groep ons dorp binnentrok.

De moeilijkheden der voedselvoorziening werden in de week der bevrijding door de inwoners met opgewektheid verdragen. Toen echter in het begin van deze week nog slechts zeer weinig van de toegezonden voedselvoorraden in distributie waren gebracht, begon de stemming onder de inwoners met den dag onrustiger te worden. De eerste helft dezer week was dan ook uit het oogpunt der voedselvoorziening de slechtste die gekend is.

Op 11 Mei j.l. werd onopzettelijk een inwoner dezer gemeente door een lid der N.B.S. doodgeschoten. Dit ongeluk moet m.i. worden gemeten aan de gebrekkige geoefendheid met het wapen van de betrokken N.B.S.-er, die zich van het gevaar aan vuurwapenen verbonden niet voldoende bewust is geweest. Deze aangelegenheid is in onderzoek bij de politie in 's-Gravenhage (Loosduinen), in welke gemeente het ongeluk plaats vond. De N.B.S. draagt thans geen geladen sten-guns meer en is niet meer dan strikt noodig bewapend.

Reeds op Zaterdag 12 Mei j.l., had ik mij om voorziening hierin gewend tot de A.V.A., Hooftskade 1 te den Haag. Mijn ervaring met deze instantie kan, gezien ook het feit, dat ondanks toezegging niets werd bereikt, niet prettig worden genoemd. Dank zij echter het ingrijpen van het Militair Gezag konden 17 en 18 Mei reeds voedselvoorraden in grooter omvang onder de bevolking worden verdeeld, hetgeen de gemoederen reeds terstond tot rust bracht.

Op het oogenblik maakt de huisvesting van de inwoners der gemeente voor mij een onderwerp van studie uit. Ten gevolge van evacuatie van andere gemeenten naar Wateringen zijn er hier en daar noodzakelijkerwijze samenwoningen ontstaan, welke moeilijk gehandhaafd kunnen blijven. Ik verwacht hierin, dank zij het vrijkomen van eenige woningen van N.S.B-ers, een oplossing te kunnen vinden.

Ik moge hopen, dat het bovenstaande verslag U een inzicht zal hebben gegeven, van hetgeen gedurende de laatste 14 dagen te Wateringen is gepasseerd.

De Burgemeester van Wateringen.

R.A. Kramers.

Dit was een bijdrage van de Historische Vereniging Wateringen-Kwintsheul