Streekhistorie: Sinterklaas en de commercie in 's-Gravenzande

Weet u het nog? We waren nog niet terug van zomervakantie of de kruidnootjes lagen al weer in de supermarkt. En is het u opgevallen hoe veel reclamefolders er vanaf eind oktober op de mat vallen? Kijk eens naar de reclame op TV aan het begin van de avond; allemaal speelgoed. Er is berekend hoeveel wij elk jaar gemiddeld uitgeven aan Sinterklaas. Wat denkt u?..... €75,- tot €80,- per persoon. Sinterklaas is big business.

Was dat vroeger nou anders?

Waren we toen niet tevreden met twee kaatseballen in een net en een letter van banket? Nou, vroeger was het niet veel anders. Sinterklaas kwam toen weliswaar pas eind november in het land, maar in die ene week tot 5 december wist de lokale middenstand toch nog best zijn slag te slaan. Er was nog geen internet en aan folders deden ze ook niet. De winkeliers moesten het hebben van hun sinterklaasetalage en natuurlijk van de krant. Die sinterklaasetalages waren een begrip. Veel winkeliers ruimden zelfs hun aan het winkelpand grenzende woonkamer uit om hun sinterklaasartikelen te kunnen uitstallen.

De meeste winkeliers adverteerden in de regionale krant. En dan konden ze kiezen tussen de openbare Westlandsche Courant of het christelijke Nederland & Oranje (later De Westlander). Uitgever van der Endt uit Maassluis (uitgever van de Westlandsche Courant) was er snel bij. Hij maakte in 1874 al sinterklaasreclames. Die kranten van eind november en begin december zijn een geweldige informatiebron. Niet alleen omdat je kunt zien wat voor cadeaus er vroeger werden gekocht en gegeven, maar ook omdat zij laten zien welke winkeliers er toen allemaal in het dorp zaten. Leuk voor in je stamboom.

Zo vinden wij in 's-Gravenzande bijv. sigarenboer Joh. Boers (de man die jarenlang met oudjaar om 12 uur vanaf zijn balkon de menigte op het Marktplein in 's-Gravenzande toezong). Of J. van Deventer (voorvader van de huidige drukker Van Deventer) die de absolute kampioen adverteren bleek. Er is bijna geen krant te vinden waarin hij niet adverteerde. Van Deventer kon het zich veroorloven grote advertenties te plaatsen, vaak met mooie plaatjes.

De "wandeling" door het dorp

En voor wie het zich niet altijd kon permitteren om zelf een advertentie te plaatsen werd iets slims bedacht....de zogenaamde wandeling door het dorp. Gedurende enkele jaren wordt er in de krant een verhaal verteld over een vaak wat geheimzinnige man (een vertegenwoordiger van de bisschop uit Spanje) die, begeleid door een Westlander, door het dorp wandelt, om zich heen kijkt en beschrijft wat hij allemaal voor moois ziet.

De verkenner van de Sint schrijft: "...Wij wandelen nu het dorp weer in naar de Prinses Julianastraat, waar het eerst onze aandacht wordt getrokken door het sigarenmagazijn van de heer M. de Kramer..." En in elke winkel wordt wat verteld over de geweldige cadeaus die je er kunt kopen.

In 1933 bedacht de krant een nieuwe vliegmachine met een telefonovisie-apparaat aan boord. Die vloog over het Westland en richtte het apparaat op een groot aantal winkels. En ook hier worden de producten van de winkeliers geroemd. Maar dat gebeurde niet bij èlke winkel waar ze langs kwamen. Ik denk dat je alleen genoemd werd wanneer je daar iets voor betaald had. Benieuwd naar wat het telefonovisie-apparaat allemaal registreerde? Lees hier de krant van 1 dec 1933.

Na de Tweede Wereldoorlog kregen de winkeliers ook nog hulp van Sinterklaas zelf. Toen hield Sinterklaas namelijk (bijna elk jaar), nadat hij officieel door de burgemeester was verwelkomd, een toespraak. Dat gebeurde meestal op het bordes van het gemeentehuis, zoals hiernaast in 's-Gravenzande. Ongetwijfeld ingefluisterd door de lokale middenstand vertelde Sinterklaas (in wiens gestalte niet zelden een der plaatselijke neringdoenden kon worden herkend) aan de aanwezige ouders, dat ze toch vooral in de lokale winkels hun sinterklaasinkopen moesten doen.

Dit tot grote ergernis van H. de Weerd uit 's-Gravenzande. Hij vond het maar niks dat Sinterklaas dit soort toespraken hield. In een ingezonden brief in de krant schreef hij: "Sinterklaas....ge hebt eigenlijk alleen maar een pleidooi gehouden voor de middenstand en uw eeuwenoude mildheid heeft plaats gemaakt voor een chauvinistisch praatje waar geen kind wat aan kon hebben. Ge hebt er geen feest van gemaakt, Sint Nicolaas. Ge hebt er alleen maar een propagandaspeech van gemaakt.