Streekhistorie: Vafamil camping Hoek van Holland

Bij veel bewoners van het dorp Hoek van Holland en omgeving was het weinig bekend dat er, diep verscholen in de prachtige duinen van Hoek van Holland een camping voor militairen en hun familie was gelegen.

Deze Vafamil camping was gevestigd aan de Strandweg 15, in het zogenoemde 'Vinetaduin' te Hoek van Holland, gemeente Rotterdam. Het terrein was eigendom van het Rijk en het in beheer bij de Stichting Vakantie Faciliteiten Militairen (VAFAMIL) gevestigd te Den Haag. Deze stichting werd begin 1960 opgericht en beheerde een aantal campings, jachthavens en een reisbureau.

De stichting werd opgericht ten behoeve van defensiepersoneel voor het uitoefenen van vakantie- en vrijetijdsbesteding.

In die tijd, de jaren 1950 en '60 waren de lonen van de ambtenaren erg laag in vergelijking met overige werknemers in het land. De toenmalige regeringen wilde deze lonen niet verhogen daarom zocht men op de departementen naar andere mogelijkheden om het personeel tegemoet te komen. Men besloot om op de militaire oefenterreinen hoekjes ter beschikking te stellen voor sta-caravans. Hier konden de mensen tegen zeer lage kosten een plaats krijgen of een huisje huren.

Entree met receptie/recreatie gebouw. (G. v.Geffen)



In 1963 werd te Hoek van Holland een hoek van het defensie terrein ingericht als militaire camping ten behoeve van de VAFAMIL. Het terrein, waarin een grote concentratie bunkers uit de Tweede Wereldoorlog ligt, was in het kader van de zogenaamde "Koude Oorlog" in gebruik bij de Koninklijke Marine.

Het terrein te Hoek van Holland lag binnen het zogenaamde 'Spanjaardsduin'. Bij de bevolking beter bekend onder de Duitse naam 'Vinetaduin'. Het terrein is ongeveer 3 ha. groot en bood plaats aan 35 sta- seizoenplaatsen voor caravans en 5 volledig ingerichte stacaravans.

De kantine en het kantoor van de beheerder van de camping waren gevestigd in een grote houten barak. Deze barak was een overblijfsel van de 9 barakken welke waren gebouwd in 1935 ten behoeve van de Nederlandse kustbatterij V. Deze batterij bestond uit 4 geschut kazematten met 4stukken 15cm kustgeschut en een vuurleiding kazemat. Tijdens de Tweede Wereldoorlog hebben de Duitsers een aantal barakken gesloopt om plaats te maken voor de bunkerbouw.

De camping was een natuurcamping en lag verscholen in een mooi duinterrein tussen hoge duinen. Op het terrein bestond geen onderscheid tussen rangen en standen ook niet tussen de diverse onderdelen van de krijgsmacht.

Mooi hoekje op camping. (G. v.Geffen)



In 1976 werd de stichting geprivatiseerd en maakten de vakbonden voor defensiepersoneel deel uit van het dagelijks bestuur. De regels werden verruimd zodat ook burgerpersoneel, gepensioneerden, veteranen en burgerambtenaren met hun gezinnen toegang kregen tot de terreinen van de stichting Vafamil.

In 1987 besloot het toenmalige dagelijks bestuur van de Deelgemeente Hoek van Holland het kamperen op de Vafamil camping niet meer te tolereren. Men verbood dit op grond van een bestemmingsplan uit 1948. Volgens dit plan was de bestemming van het terrein "defensieterrein" en geen kampeerterrein. In 1989 werd door de Deelgemeente het campingbeleid vastgesteld in de nota "verblijfsrecreatie". Hierin werd opnieuw bepaald dat de militaire camping moest verdwijnen.

De Stichting Vafamil kreeg een bevel tot ontruiming van de camping toegestuurd van de gemeente Rotterdam. De camping moest met ingang van 1 januari 1990 worden ontruimd. De Deelgemeente wilde het terrein toegankelijk maken voor recreatie.

De Stichting Vafamil ging tegen de ontruiming in beroep bij de Raad van State. De rechters hadden weinig begrip voor de actie van de Deelgemeente. Zij waren van mening dat de kampeerders in de loop der jaren nogal wat rechten hadden opgebouwd en dat de gemeente Rotterdam geen belang had bij een spoedige ontruiming van de camping. De gemeente moest met Vafamil onderhandelen om tot een oplossing te komen. De Raad van State besloot het ontruimingsbevel te schorsen.

Vijf jaar later, in 1994, begon de Raad van State een bodemprocedure om tot een definitief oordeel te komen over de toekomst van de militaire camping.

Nadat de salarissen van het overheidspersoneel eind jaren 60 flink werden opgetrokken konden zij zich meer veroorloven, ook op het gebied van vrijetijdsbesteding. Daarom wilde het ministerie van defensie stoppen met het subsidiëren van nevenactiviteiten. Het zou echter nog tot 1999 duren voordat de subsidie voor VAFAMIL zou worden stopgezet. De terreinen bleven echter wel in beheer bij de stichting maar de ondersteuning van defensie, in de vorm van werkzaamheden door de genie en dergelijke verviel.

In 2003 werd het Vinetaduin, met uitzondering van het Vafamil terrein, overgedragen aan de Stichting Zuid-Hollands Landschap.

In 2009 besloot het Ministerie van Defensie de Vafamil terreinen af te stoten. Men vond het exploiteren van recreatie terreinen ten behoeve van militairen geen taak van Defensie. Gelet op het besluit van de Raad van State bleef het terrein als camping bestaan.

Camping na de brand. (G. v.Geffen)

In de nacht van 12 op 13 juni 2011 te 02.30 uur ontstond er een brand in de kantine op het terrein van de camping. Het werd een grote brand waarbij de kantine helemaal afbrandde samen met twee caravans en negen personenauto's. ook ontploften er gasflessen. Er vielen geen gewonden. Er werden 69 kampeerders geëvacueerd en opgevangen in het verzorgingshuis Bertus Bliek, een verzorgingshuis in het centrum van Hoek van Holland. De brand betekende echter het einde van de Vafamil camping te Hoek van Holland.

In 2014 werd het terrein aangemerkt als natuurgebied. Op 1 januari 2015 moest het terrein ontruimd zijn en overgedragen aan Defensie. Het ministerie droeg op haar beurt het kampeerterrein weer over aan het Rijksvastgoed- en ontwikkelingsbedrijf (RVOB). Dit bedrijf zette het hele Vafamil terrein in de verkoop.

Nadat het voormalige kampeerterrein werd verworven door de gemeente Rotterdam werd in januari 2018 besloten dat het terrein gebruikt zal worden voor kleinschalige en natuurgerichte activiteiten, waarbij 2/3 van het terrein de bestemming natuurterrein zou krijgen en 1/3 eventueel zal worden ingericht als eenvoudige kampeerplaats voor campers

Bronnen:

- De Vuurtoren, 11 oktober 1990.

- Reformatorisch Dagblad, 5 juli 1994.

- De Telegraaf, rubriek "Toen".

- Haagse Courant 12 mei 2005.

- Fortificatieforum internet, brand camping Vafamil. gegevens P. de Krom.

- www.rijnmond.nl/nieuws/. 13 juni 2011. Brand camping Vafamil.

- Jaarverslag 2018 Zuid-Hollands Landschap.

Auteur: Dirk Ruis van het Historisch Genootschap Hoek van Holland