Afsluiten Noorderpier lijkt juiste beslissing: 'Oplossingen op korte termijn niet haalbaar'

Rijkswaterstaat heeft 'goed' en 'zorgvuldig' gehandeld met het besluit om de laatste 600 meter van de Noorderpier in Hoek van Holland af te sluiten. Op korte termijn zijn er geen maatregelen mogelijk om de pier veiliger te maken. Dat concluderen experts op het gebied van golfbrekers tegenover de WOS.

Het achterste gedeelte van de Noorderpier wordt vanaf komende vrijdag vanuit veiligheidsoverwegingen afgesloten. Sinds 2000 zijn er meerdere ongevallen geweest door overstromingen van de pier, blijkt volgens Rijkswaterstaat uit gegevens van de Zeehavenpolitie. De overstromingen kwamen niet alleen door hoge waterstanden en storm, maar ook door langsvarende schepen.

Het sluitingsbesluit zorgde voor enige ophef onder Hoekenezen en toeristen die de kustplaats bezoeken. De Noorderpier vormt immers een populaire plek om op te wandelen. Vorige week startten burgers een petitie voor het openhouden van de pier. ‘In plaats van andere maatregelen zoals bijvoorbeeld indringende waarschuwingsborden voor een 'levensgevaarlijke situatie' of een afsluiting tijdens het stormseizoen kiest men de weg van de minste weerstand door er een groot hek voor te zetten’, is daar te lezen. De petitie is inmiddels al bijna 2.000 keer ondertekend.

IJmuiden

De petitie lijkt weinig kansrijk. Er zijn in Nederland weinig golfbrekers (wat een pier eigenlijk is) die vergelijkbaar zijn. De dichtstbijzijnde pier, in Scheveningen, staat bijvoorbeeld op palen en ligt dus niet in het water.
Op het eerste gezicht zijn de Noord- en Zuidpier in IJmuiden wel vergelijkbaar. Deze liggen wel direct in het water en bovendien komen er in de IJmuider haven, net als in Hoek van Holland, grote schepen langs. In dat geval onderweg naar Amsterdam. De pieren in IJmuiden worden afgesloten bij windkracht 6 of hoger uit zuidwest, west of noordwest. De politie handhaaft dit toegangsverbod. Mogelijk is dit ook een oplossing voor Hoek van Holland.

Toch is de situatie hier net even anders, legt een woordvoerder van Rijkswaterstaat uit. "Het overstromen van de havenhoofden aldaar wordt niet door schepen veroorzaakt, maar gebeurt op natuurlijke wijze, als gevolg van weersomstandigheden." De IJmuider Reddingsbrigade bevestigt dit. "In IJmuiden worden overslaande golven alleen veroorzaakt door de wind (in combinatie met het getij)", zegt bestuurslid Kees Buis.

“Zelfs de hekgolf van grote schepen kan al over de dam spoelen.”

Jentsje van der Meer

Hoe het kan dat schepen hier niet voor overstromingen zorgen, weet Buis niet. Rijkswaterstaat geeft de volgende verklaring: "Een combinatie van factoren is van invloed; onder andere de karakteristiek van de vaarweg, de vaarsnelheid van zeeschepen en de hoogte van de golfbreker. Schepen die op de Nieuwe Waterweg varen moeten ter hoogte van de pier een bepaalde snelheid hebben vanwege het getij. Wind en stroming kunnen het schip namelijk uit koers duwen. Zeeschepen bij IJmuiden varen juist langzaam voor de Noordzeesluis. De hoogte van de Hoekse pier is +2 m NAP, bij IJmuiden is dat +4 m NAP."

Snelle maatregelen zijn er niet

Zijn er dan op korte termijn geen maatregelen te nemen? Het antwoord is nee, zeggen Jentsje van der Meer (emeritus professor Coastal Structures and Ports bij IHE Delft) en Marcel van Gent (professor Coastal Structures bij TU Delft). Beiden zijn expert op het gebied van golfbrekers. "Als ik het zo lees, dan heeft de Rijkswaterstaat zorgvuldig gehandeld", zegt Van der Meer. Hij verwijst naar de ongelukken waarbij (zwaar)gewonden vielen. "Dat er maatregelen genomen moeten worden om de onveilige situaties te voorkomen, staat denk ik niet of nauwelijks ter discussie", aldus Van Gent.

"Ik begrijp volkomen dat mensen graag op een dam of golfbreker de zee in willen lopen", vervolgt Van der Meer. "Ik zie dat overal ter wereld gebeuren. Sommige golfbrekers zijn er speciaal voor ontworpen, zoals Oostende in België. Daar lopen 's zomers duizenden mensen op de dam en is er voor de herfst/winter/lente een protocol om bij te grote voorspelde storm de dam af te sluiten."
"De Noorderpier is niet een golfbreker in de zin dat deze de golven moet tegenhouden. Het is een dam die ervoor zorgt dat de getijstroom de invarende schepen niet hindert. Daarom is de dam ook veel lager. En dat is juist het punt. Er ontstaat door golven dus veel eerder een gevaarlijke situatie dan bij de andere dammen en zelfs de hekgolf van grote schepen kan al over de dam spoelen."

'Jammer dat pier geen recreatieve functie heeft'

Van Gent: "Rijkswaterstaat redeneert bij de uitleg vanuit de formele functie van de pier, en daar hoort een recreatieve functie van bezoekers zoals voetgangers niet bij. Uiteraard is het jammer dat de pier niet ook een recreatieve functie heeft, maar de huidige pier kan daar op dit moment niet meer op een veilige manier voor worden gebruikt."
"Een goedkope oplossing waarbij de pier onder gunstige weersomstandigheden en beperkte waterstanden toch toegankelijk blijft voor voetgangers, lijkt er niet te zijn. Technische aanpassingen die de pier geschikt maken voor voetgangers tijdens gunstige weersomstandigheden en beperkte waterstanden zijn er mijns inziens wel, maar die zijn niet op korte termijn en met beperkt budget te realiseren. Te denken valt aan een zogenaamd kruinmuurtje om de golfoverslag door scheepsgolven te voorkomen, samen met een verbetering van de kruin (wegdek). Echter, dat is voor de formele functie van de pier niet nodig en ook niet op korte termijn en met beperkt budget te realiseren."

Het laatste stuk van de Noorderpier blijft in elk geval tot eind 2025 dicht. Tot die tijd gaat Rijkswaterstaat de reacties van het publiek in kaart brengen en zo nodig aanvullende maatregelen nemen om het overstromingsrisico te verminderen. Ook wordt er een veiligheidsonderzoek gedaan.