Streekhistorie: Veenman, een Wateringse bakkersfamilie

In de periode rond Sinterklaas, Kerstmis en Oudejaarsavond draaien bakkerijen overuren. De sint heeft flinke voorraden pepernoten en chocoladeletters nodig en later in december zijn de kerststollen en oliebollen niet aan te slepen. Om het werk van de bakkers eens wat meer onder de aandacht te brengen nemen we een kijkje bij bakkerij Veenman die vele jaren in de Wateringse Herenstraat was gevestigd.

Opa Jan Veenman begon als boerenzoon uit Naaldwijk in 1899 een bakkerij in Kwintsheul. Tegenover tankstation Schulte en waar nu Bouwbedrijf Jongerius is, stond de bakkerij met winkel. Opa Jan was getrouwd met boerendochter Adriana van Zeijl van langs de Zwethkade Noord. Samen kregen ze veertien kinderen. Alle zonen begonnen al vroeg in de bakkerij te werken. Vader was namelijk erg zwaar en liet op een gegeven moment het bakken over aan zijn zoons. Hij zat op een stoel in de bakkerij. De jongsten stonden op een kratje totdat ze groot genoeg waren voor de werkbank.

Bakkerij Veenman aan de Herenstraat, 1975

Alle vijf zoons zijn een eigen bakkerij begonnen. Chiel in Loosduinen, Leen in Voorburg, Siem in Naaldwijk, Jan in Wateringen en de jongste, Cor nam de bakkerij in Kwintsheul over.

Mijn vader Jan begon al na de basisschool met werken. Eerst bakken en daarna het brood met een mandenfiets bij de klanten brengen. Zijn 'wijk' was de Hollewatering waar hij over het smalle pad naar zijn klanten fietste. Na de oorlog waarin hij Riek Verbakel uit Wateringen had leren kennen, begon hij in 1947 een bakkerij aan de Herenstraat in Wateringen. Dit was achterin de smederij en fietsenmakerij van zijn schoonvader Joop Verbakel.

Het was geen gemakkelijke tijd, er waren al zo'n tien bakkerijen in Wateringen. Er was veel concurrentie. De fietsenwinkel maakte plaats voor een bakkerswinkel, waar mijn moeder met veel plezier werkte.

Den Haag breidde zich snel uit en in nieuwe woonwijken zoals Escamp begon mijn vader, eerst op de fiets, en later vanuit de auto brood te verkopen. De huizenblokken hadden vier verdiepingen, het was dus heel wat trappenlopen.

Meel werd door Wessanen in een silowagen aangeleverd. V.l.n.r.: Henk van der Meer (deegmaker) Veenman Senior, Petra Zwinkels, Jan Joop Veenman, Veenman Junior en Ben van der Knaap (vertegenwoordiger).



Mijn oom Chiel uit Loosduinen overleed en zijn zoon Jan nam de bakkerij over. In 1962 fuseerden de bakkerijen uit Loosduinen en Wateringen. De bakkerij in Loosduinen sloot en aan de Herenstraat breidde men uit. Door deze schaalvergroting was het mogelijk om grotere machines te kopen. Zo kwam er al vroeg een bandoven. Dit was een oven waarbij het brood in blikken op een draaiende gaasmat in een soort baktunnel wordt gebakken.

Authentiek brood stond altijd voorop. Zo waren ze heel trots op een broodinstallatie uit Frankrijk waarmee het bakken van brood en stokbrood op de vloer van de bandoven kon worden gemechaniseerd.

Beide Jannen waren oom en neef van elkaar en er was ook een leeftijdsverschil. Zo werd mijn vader Veenman Senior en neef Jan Veenman Junior. Samen met Henk Ros, de bedrijfsleider, vormden ze een goed team. Elk had zijn eigen kwaliteiten. Mijn vader meer vaktechnisch en neef Jan was heel goed in het klantcontact. Een goede band met het personeel was belangrijk en was een onderdeel van het succes.

In de bakkerij werd voornamelijk brood gebakken. Veel mensen uit Wateringen hebben er gewerkt. En het was niet altijd makkelijk. Men werkte in twee ploegen, de dag- en de nachtploeg. De ene week vier dagen en de andere week zes nachten. Al het brood werd dagvers gebakken en het was vooral donderdag- en vrijdagnacht heel druk in de bakkerij. In Den Haag was Henk van der Straaten aan de Waldorpstaat een van de eerste supermarkten begonnen. Hij was een goed zakenman, hij had een goed oog voor wat de consument wilde en na een aantal jaren bezat hij in de regio een groot aantal supermarkten onder de naam Konmar. Ook Albert Heijn werd een grote klant. De bakkerij aan de Herenstraat werd veel te klein Op donderdag en vrijdag stond het brood op wagens buiten af te koelen. Wanneer het regende was er een probleem. De omzet was zodanig dat nieuwbouw noodzakelijk was. Eerst werd nog de tuin van buurman Kees Zwinkels gekocht. Maar een groot bedrijf midden in het dorp met al het vrachtverkeer dat was niet meer haalbaar.



Advertentie Veenman voor baguettes

In 1983 verhuisde de bakkerij naar een nieuw pand aan het Veenland in de polder achter het zwembad, een grote investering. Ook alle machines werden nieuw gekocht. De economie stond er niet goed voor, toch was dit een goede beslissing. Mijn vader zei altijd: "brood blijven ze altijd eten". Naast dagvers kwam voorgebakken brood in opkomst. Dit werd in de supermarkt afgebakken. De machines die vooral in de nacht en vroege ochtend werden gebruikt konden nu 24 uur per dag draaien. De omzet steeg enorm.

Maar brood is geen merkartikel en de supermarkten kregen door hun schaalvergroting steeds meer invloed. Een aantal grote familiebedrijven maakte plannen voor een fusie om de krachten te bundelen. Ook ING-bank en een pensioenfonds namen deel aan deze fusie. Uiteindelijk haakten steeds meer bakkerijen aan onder wie ook Bakkerij Veenman.

Zo ontstond er in 1999 een bakkerijconcern van tien grote familiebedrijven onder de naam Bakkersland. De afzonderlijke bakkerijen gingen zich steeds meer specialiseren en in Bakkersland Wateringen bakte men op een gegeven moment alleen nog voorgebakken brood zoals het beroemde Pain de Boulogne voor Albert Heijn en Frans brood in houdbare verpakking.

Kantoor en magazijn aan het Veenland, circa 1984

Een groot bakkerijconcern is moeilijk te organiseren, brood is een dagvers product, dat vereist vakkennis. Alle voormalige bakkerijeigenaren werkten inmiddels niet meer bij het bakkerijconcern. De financiële positie maakte het niet mogelijk dat er veel in machines werd geïnvesteerd. In 2016 is Bakkersland uiteindelijk samengegaan met Bakkerij Borgesius uit Stadskanaal. Samen vormen ze een organisatie met twintig grote bakkerijen en 2000 personeelsleden. In Aalsmeer wordt gewerkt aan een bakkerij met een oppervlakte van 30.000 vierkante meter. In februari 2017 is men gestopt met het bakken van brood in Wateringen. Mogelijk gaat de bakkerij in Wateringen definitief gesloten worden.

Zo is toch in kort tijdsbestek te zien hoe snel alle ontwikkelingen gaan. Zelf koop ik toch maar weer mijn brood bij de warme bakker in mijn woonplaats Naaldwijk. De ene keer bij de een de andere bij een andere. Een beetje zoals vroeger, allemaal moeten we tenslotte eten.

Auteur: Jan Joop Veenman van de Historische Vereniging Wateringen-Kwintsheul