Streekhistorie: Piet Willemse, bode bij de gemeente Monster

De uit Zeeland afkomstige Piet Willemse is van 1964 tot 1989 bode geweest van de gemeente Monster. Hij werd geboren op 9 februari 1925 in Sint Laurens, een dorpje vlak bij Middelburg. Na zijn schooltijd ging hij als jonge jongen werken bij een slager in het dorp. In 1949 trouwde Piet met de uit Zeeuws-Vlaanderen afkomstige Annie Hermans. Ze vestigden zich in Sint Laurens. Piet bleef werken in de slagerij in Middelburg. Op een gegeven moment overleed de gemeentebode van het dorp en Piet werd gevraagd of hij wellicht interesse had in die baan. Hij werd uitgenodigd op gesprek bij de burgemeester en eigenlijk tegen zijn verwachting in werd hij aangenomen. Dat was in 1958. Piet mocht met zijn gezin gaan wonen in een vleugel van het gemeentehuis, dat in verhouding tot de omvang van het dorp nogal ruim was uitgevallen. Ze hebben daar gewoond tot 1964. Toen solliciteerde Piet naar de vrijgevallen post van gemeentebode in Monster. Hij werd aangenomen en kon op 1 april 1964 beginnen als opvolger van bode Dijkhuizen.

Gemeentesecretaris in die tijd was de heer Bos. Dat werd Piets directe chef. Burgemeester was de heer Berends, iemand die goed overweg kon met het gemeentepersoneel. Dat was in veel mindere mate het geval met zijn opvolger, de heer Daniëls, die in 1968 aantrad. Hij was nogal kort aangebonden.

Piet Willemse ten voeten uit

De bodekamer van het uit de jaren twintig stammende gemeentehuis aan het Kerkplein was dichtbij de ingang. De bode kon dus goed in de gaten houden wie het gemeentehuis binnenkwam en wie wegging. Aanvankelijk deed Piet het bodewerk in zijn eentje, maar later kreeg hij assistentie van Bert Zeeman. En nog weer later voegde ook de heer Ram zich bij het team.

Piet had als gemeentebode in Monster velerlei taken, van het verzorgen van de externe en interne post tot het rondbrengen van de koffie. Hij zorgde er kortom voor dat alles in het gemeentehuis op rolletjes verliep. Hij was ook vaak aanwezig in de avonduren als er een receptie was, een vergadering was van de gemeenteraad of van een commissie uit de raad. Ook bij huwelijksvoltrekkingen was hij actief betrokken. Zelfs bij burgemeester Daniëls thuis hebben Piet en zijn vrouw wel geholpen in de burgemeesterswoning aan het einde van de Choorstraat als er eens een feestje was.

Het oude raadhuis van Monster op het Kerkplein

Het kwam in die tijd wel eens voor dat het burgerlijk huwelijk eerst werd gesloten en dat het, met een uitgebreide feestelijkheden omgeven, kerkelijk huwelijk pas dagen of weken later plaatsvond. Dat kon te maken hebben met fiscale voordelen om voor het einde van het jaar burgerlijk gehuwd te zijn, maar het kon ook schelen bij het in aanmerking komen voor een woning om zo snel mogelijk volgens de burgerlijke stand getrouwd te zijn. De eerste trouwpartij die Piet als gemeentebode in goede banen moest leiden, was zo'n geval. Het bruidspaar kwam in zijn dagelijkse kleding binnen om zonder veel plichtplegingen te trouwen. Piet wist wel dat er rond dat tijdstip een bruidspaar werd verwacht, en had de deuren van het gemeentehuis en van de trouwzaal wijd opengezet en alles klaargelegd voor de ambtenaar van de burgerlijke stand. Maar hij dacht dat deze lieden om een andere redenen een afspraak hadden bij een van de ambtenaren. Hij vroeg hen plaats te nemen op een van de stoelen in de hal en vertrok weer snel naar de voordeur van het gemeentehuis om daar een oogje in het zeil te houden. Maar toen er na verloop van tijd nog steeds geen bruidspaar in vol ornaat kwam opdagen, begon er ook bij Piet iets te dagen, en werd het in de hal wachtende tweetal met enige vertraging alsnog in de burgerlijke echt verbonden.

Piet was zoals gezegd in de avonduren nogal eens in het gemeentehuis te vinden. Zijn vrouw hield hem dan vaak gezelschap in de bodekamer. Ze nam dan een breiwerkje mee en als het nodig was assisteerde ze bij het verzorgen van de koffie.

De bodebus van de gemeente Monster

Gedurende ongeveer een tiental jaren heeft Piet ook als marktmeester gefungeerd. De markt werd gehouden op het Woutersplein en besloeg tientallen kramen. Zijn voorganger, Pakvis, was nogal streng. Om klokslag een uur liep die de markt over om de kooplieden een voor een toestemming te geven om te starten met de verkoop. En ze moesten het niet in hun hoofd halen een paar minuten eerder te beginnen. Piet hield zich ook wel aan de regels, maar was toch aanmerkelijk soepeler.

In de begintijd heeft Piet met zijn slagersachtergrond nog wel eens een handje geholpen bij slager Kees Oosterveer. Dat deed hij dan in de zeer vroege ochtenduren. En 's avonds brachten hij en zijn vrouw Annie wel eens post van de gemeente rond binnen de dorpen Monster, Ter Heijde en Poeldijk. De portokosten die de gemeente zo uitspaarde verdienden ze op die manier bij, totdat de gemeente op een gegeven moment ook de lokale post via de PTT ging verzenden. De dikke pakken met raadsstukken voor de leden van de gemeenteraad bezorgde Piet ook, maar dat gebeurde als onderdeel van het reguliere werk gewoon overdag.

Als bode was Piet in het bezit van een zogenaamde bodebus. In een ver verleden vervoerde de bode in de bodebus, die werd gedragen aan een gordel, de poststukken van de gemeente. Aan de bodebus was een draaginsigne bevestigd met het wapen van de gemeente waar de bode werkzaam was. Het draaginsigne gaf bepaalde privileges, zoals gratis vervoer per postkoets. In de loop der tijd is de bodebus verdwenen, maar wordt het insigne hier en daar nog steeds als onderscheidingsteken voor de bode in ere gehouden. Na zijn pensionering heeft Piet Willemse zijn bodebus ingeleverd. Deze bevindt zich nu bij het Historisch Archief Westland.

Bode Piet Willemse en assistent bode Bert Zeeman

Eind jaren zeventig werd het gemeentehuis te klein voor het in omvang toenemende ambtenarenapparaat. Er werden toen enkele afdelingen gevestigd in twee woningen in de nieuwbouwwijk Zwartenhoek. Assistentbode Ram reed dan heen en weer met een karretje om de interne stukken van het gemeentehuis naar de Zwartenhoek en vice versa te brengen.

Halverwege de Choorstraat verrees in 1980 een nieuw gemeentehuis. Ook daar heeft Piet nog een flink aantal jaren gediend. In 1989 ging hij op 64-jarige leeftijd met pensioen. Hij kreeg bij die gelegenheid een koninklijke onderscheiding opgespeld door burgemeester Van der Klugt-Witteman. De burgemeester liet hem in haar afscheidswoord weten dat ze het eigenlijk wel jammer vond dat hij een eremedaille in zilver had gekregen. Ze vond dat hij met zijn niet aflatende ijver en hart voor de zaak goud verdiend had. Bij zijn afscheid ontving bode Willemse ook een horloge, met daarin aan de achterkant het gemeentewapen van Monster gegraveerd.

Vlak voor zijn pensionering was bij Piet kanker geconstateerd. Hij is daaraan geopereerd en het ging daarna een tijd goed. In 2000 kwam de ziekte echter terug. In december van dat jaar is hij op 75-jarige leeftijd overleden.

Auteur: Leo van den Ende van de Historische Vereniging Monster - Ter Heijde

Met dank aan mw. Annie Willemse-Hermans, uit wier mond een uitgebreidere versie van dit verhaal is opgetekend op 26 mei 2016.