Hoe de Zandmotor de kustlijn bij Hoek van Holland en 's-Gravenzande verandert
Wie regelmatig op het strand komt bij Hoek van Holland en 's-Gravenzande heeft het al opgemerkt: de kustlijn verandert. Dit is een natuurlijk proces dat beïnvloed wordt door de Zandmotor. Hans Deijl, beter bekend als Hans de Jutter, ziet deze veranderingen dagelijks met eigen ogen. "Waar de kustlijn vroeger een rechte lijn was, ontstaan er nu steeds meer baaien en wordt het strand breder", vertelt hij.
De Zandmotor, gelegen aan de kust tussen Ter Heijde en Kijkduin, is in 2011 aangelegd met als doel de kust op een natuurlijke manier te versterken. In plaats van periodiek zand op te spuiten, is er destijds een zeer grote hoeveelheid zand in één keer aangebracht. De natuur krijgt zo de kans om het zand geleidelijk te verspreiden, waardoor de kustlijn zich op een organische wijze ontwikkelt. "Het is als een grote berg zand die door wind en water wordt verdeeld", legt Hans uit.
Bij Ter Heijde en Monster waren de duinen te klein om het zeewater buiten te houden. Door de Zandmotor moet het zand zich uiteindelijk stevig in de duinen vastzetten, zodat ze beter bestand zijn tegen stormen en overstromingen. Toch is de Zandmotor geen blijvende oplossing: "Op termijn zal het zand volledig verspreid zijn en verdwijnt de oorspronkelijke vorm van de Zandmotor."
Strand bij Rechtestraat WOS
6,5 kilometer lang
"Wij voeren continu metingen uit om de effecten van de Zandmotor te monitoren", zegt een woordvoerder van Rijkswaterstaat. "Na het afronden van een tienjarig onderzoek is in 2022 een nieuw monitoringsprogramma gestart dat loopt tot 2027."
De Zandmotor blijft een voortdurend veranderend landschap, waar het zand zich in noordelijke, zuidelijke en oostelijke richting blijft verplaatsen. Sinds de aanleg in 2011 heeft het gebied zich ontwikkeld. "Momenteel heeft de Zandmotor een lengte van ongeveer 6,5 kilometer en een breedte van circa 400 meter bij laag water. Ter vergelijking: in 2021 was de lengte nog 5 kilometer en bedroeg de breedte 500 meter. Duinvorming en begroeiing, met name helmgras, nemen toe."
Strand, paar honderd meter ten zuiden van Vlugtenburg WOS
"Ook de lagune (beschut water) en geul, die destijds werden aangelegd, zijn de afgelopen jaren veranderd. Door het inwaaien van zand is de geul vrijwel verdwenen, terwijl de lagune nog steeds in verbinding staat met de Noordzee. Het duinmeer, dat ontstond bij de aanleg van de Zandmotor, slinkt door de voortdurende zandverplaatsing en zal naar verwachting binnen enkele jaren geheel verdwijnen. Tegelijkertijd heeft zich aan de zuidzijde van het duinmeer een ‘groen strand' ontwikkeld, bestaande uit jonge duinen met een rijke vegetatie."
Hoofddoel wordt bereikt
De algemene conclusie van Rijkswaterstaat is dat de Zandmotor succesvol functioneert. "Het hoofddoel, de bescherming van de kust door natuurlijke zandverspreiding, wordt bereikt, terwijl het gebied ook ruimte biedt aan natuur en recreatie. Daarnaast levert het inzichten op voor toekomstige kustversterkingsprojecten. Terwijl het zand zich langzaam verder verspreidt, kunnen wetenschappers onderzoeken hoe natuurlijke processen optimaal kunnen worden benut om de Nederlandse kust te beschermen tegen zeespiegelstijging en extreme weersomstandigheden."