Tien jaar na de Zandmotor: 'Er zijn nieuwe duinen ontstaan, maar het gaat wel langzaam'

Van zeehonden tot visdieven, aalscholvers, wormpjes én tot slot: nieuwe duinen. Dit alles is te vinden op de Zandmotor: het meest innovatieve stukje strand van de wereld.

Tien jaar na de aanleg blijkt dat deze mega-zandopspuiting niet alleen onze kust zeer goed beschermt, maar ook een impuls heeft gegeven aan de natuur. Kustonderzoeker Stefan Aarninkhof: "Alles wat we vooraf hóópten dat er zou gebeuren, is uitgekomen."

"Zie je die kleine plukjes duin?", wijst Aarninkhof om zich heen. "Dat zijn nieuwe duinarealen, dat is het begin van die duinvorming waar we zo op gehoopt hadden." Het ontstaan van nieuwe duinen was - naast bescherming van de kust - een belangrijk doel van de Zandmotor, het schiereiland dat tussen Ter Heijde en Kijkduin in 2011 werd aangelegd. Toen was het nog een kale zandvlakte van 128 hectare zand.

Tekst gaat verder onder de video.

"Er lag een doelstelling van 35 hectare nieuw te ontwikkelen duin, na twintig jaar. Daar zitten we nog niet. Het heeft iets langer geduurd dan we verwacht hadden, maar de laatste jaren is het echt goed om gang gekomen, en we zijn positief over de uitkomst." Wie iets verder loopt over de Zandmotor, ziet zelfs dat er al duinen in een verder gevormd stadium zijn. "Ze staan gewoon midden op het strand, waar je het totaal niet verwacht", lacht Petra Damsma, projectleider van Rijkswaterstaat, enthousiast. "Dit zijn echt duinen die er vroeger nog niet waren. Prachtig toch?!"

'Uitermate geschikt voor zeehonden'

Naast nieuwe duinen zijn er door de Zandmotor tientallen nieuwe dieren op de kust afgekomen. "We hadden natuurlijk een rechte kustlijn, maar daar is een bult zand tussen gelegd. Daardoor zijn er aan de ene kant van de bult sterkere stromingen ontstaan, en aan de andere kant juist zwakkere. Dat alles zorgt voor allerlei verschillende leefgebiedjes met een andere bodemsamenstelling én daar komen weer andere bodemdieren op af."

De onderzoekers hebben tientallen nieuwe worm- en schelpdieren de afgelopen tien jaar geteld. "Maar bij laag water trekt de baai ook grotendeels droog. Er zijn delen waar mensen moeilijk kunnen komen en die plekken zijn weer uitermate geschikt voor zeehonden." Ook zeevogels weten het nieuwe strand te vinden. "Voor vogels als visdieven, mantelmeeuwen, grote sterns en aalscholvers is hier genoeg te eten. Ook trekvogels zie je hier verblijven. Terwijl andere vogels de plaat gebruiken om even uit te rusten. We hadden ook gehoopt dat vogels op De Zandmotor zouden gaan zitten broeden, maar daarvoor zijn er echt te veel mensen aanwezig."

'Hogere duinen door gekregen'

Of de diersoorten op het stuk kust tussen Monster en Kijkduin aanwezig blijven, weten de onderzoekers nog niet. "De Zandmotor is ontzettend dynamisch, hij verandert continu van vorm en het zand verspreidt zich steeds verder over de breedte en lengte van het strand. Het kan dus best zijn dat, wanneer al het zand verspreid is, de hoeveelheid verschillende diersoorten ook weer afneemt."

Wat in elk geval een blijvende verandering is voor de natuur, is de hoogte van de duinen die al op het strand aanwezig waren toen de Zandmotor werd aangelegd. "Het zand op de Zandmotor heeft zich niet alleen in de breedte over het zand verspreid, maar is ook de bestaande duinen ingewaaid. Deze zijn er hoger en groter van geworden. Als al dit zand op de Zandmotor over twintig, dertig of veertig jaar verdwenen is, hebben we alsnog hogere duinen gekregen."