100 jaar Oranjefeesten in Kwintsheul

Dit jaar bestaat Oranje Comité Kwintsheul 100 jaar, een mijlpaal die als vanzelfsprekend niet ongemerkt zal worden gepasseerd.

Het Oranje Comité viert dit bijzondere jubileum met een Historisch Café op 12 mei in de Kastanjehof en in de Oranje feestweek van 14 tot en met 17 juni met spelen, muziek, de 36e Wielerronde en 44e Oranjeloop! En natuurlijk is iedereen welkom.

De eerste jaren van het Oranje Comité Kwintsheul

In 1923 namen de heren J.H. van Vree, die 42 jaar voorzitter is geweest, A. Th. Vis, J. W. Bol, P.J. Noordermeer, N. Reincke en H. Hofstede het initiatief om het Oranje Comité Kwintsheul op te richten. De aanleiding hiervoor was het zilveren jubileum van Koningin Wilhelmina, die sinds 1898 regeerde. Daarvoor werden ook al feestelijkheden georganiseerd, maar niet centraal geregeld. Via het Historisch Archief Westland is de krantenpagina van de Westlandsche Courant van 15 september 1923 achterhaald, waarin het uitgeschreven programma voor de Oranjefeesten is opgenomen.

Boegsprietlopen was er in het begin en nog steeds lachen, hier in 2009.

Deze eerste Oranjefeesten werden gehouden op dinsdag 18 en woensdag 19 september 1923. Het ging destijds om veel activiteiten die we tegenwoordig nog steeds organiseren of een variant daarop, waaronder een kinderoptocht door het dorp met aansluitend een kinderfeest met poppenkast en traktatie, diverse ringrijderijwedstrijden met rijwielen, paarden en rijtuigen, volksspelen met o.a. zaklopen en mastklimmen, boegsprietlopen, gevels versieren en een gondelvaart met versierde en verlichte vaartuigen op de Lange Watering.

Bij de vele activiteiten moest inschrijfgeld betaald worden, variërend van fl. 0,50 tot fl. 2,- en als gevolg daarvan konden geldprijzen gewonnen worden, waarbij de fl. 50,- voor de ringrijderij met paard en tweewielige rijtuigen eruit springt. Omgerekend naar huidige maatstaven is dat circa €420,- (bron: CBS). Met zulke geldprijzen is het dan ook niet gek dat het krantenbericht met de volgende tekst werd afgesloten:
"het wordt op Kwintsheul dus weer eens een echt ouderwetsch Oranjefeest en als het weer nu een beetje medewerkt, twijfelen wij er niet aan of van heinde en ver zullen de feestvierders komen. Naar wij vernamen is de animo voor het ringrijden met rijwielen alsmede voor de gondelvaart zeer groot."

De Heulse Kermis

De Oranjefeesten werden beurtelings georganiseerd in Wateringen en Kwintsheul. De Wateringse en Heulse Oranje Comités werkten waar mogelijk samen en traden tijdens de jaarlijkse kermis bij verschillende festiviteiten gezamenlijk op. De Heulse kermis was wijd en zijd bekend, het feestvieren kon men met een gerust hart aan de Heulenaars overlaten. Zij konden er wat van!

Optocht met veel wagens tijdens Bevrijdingsfeesten 1945.

Tweede wereldoorlog 1940-1945

Tijdens de oorlog werden alle uitingen van het Nederlands Koningshuis uit het straatbeeld verwijderd. De Prins Bernardstraat werd gedurende de oorlog dan ook hernoemd naar Pastoor Vinkesteynstraat. Deze wijziging werd na de bevrijding weer ongedaan gemaakt en de Prins Bernardstraat werd weer in ere hersteld. Na de bevrijding brak een ware feestroes uit. De herwonnen vrijheid moest gevierd worden en het Oranje Comité zette zich volledig in om er iets groots van te maken. In september 1945 was het bevrijdingsfeest een mijlpaal in de geschiedenis van het comité. De historische optocht was daarvan het hoogtepunt. In de vorm van 56 groepen, lopend en in wagens, werden vele herinneringen uit de oorlogsjaren uitgebeeld.

Het veilingterrein in Kwintsheul met hier het onderdeel 'Fiets hem d'r in'

De Veiling van Kwintsheul

Na de oorlog verhuisden de Oranjefeesten naar het veilingterrein en werd dat jarenlang de vaste stek voor dit evenement. De Heulse kermis kon zich altijd verheugen in een grote belangstelling en was een begrip in het Westland, niet alleen vanwege zweef- en draaimolen, touwtje trekken en ballen gooien, maar veel meer om alles wat er omheen werd georganiseerd. Vooral de volksspelen in Kwintsheul waren vermaard, niet alleen in aantal, ook in originaliteit. Naast het boegsprietlopen, waren onder meer zaklopen en ringsteken per tilbury razend populair aan de Heul. Ook een optocht voor de schoolgaande jeugd door het dorp ontbrak zelden op de agenda. In de jaren zestig en zeventig waren de gekostumeerde voetbalwedstrijden tussen de 'concurrerende' comités van Kwintsheul en Wateringen vermaard. Dat evenement kon altijd op veel belangstelling rekenen.

Gekostumeerd voetbal tussen de Oranje Comités uit Wateringen en Kwintsheul.

Kwintsheul eindelijk een ongedeelde gemeente

Ook in 1957 speelde het Oranje Comité een centrale rol in de festiviteiten die georganiseerd werden rondom de samenvoeging met Wateringen. Doordat Kwintsheul opgedeeld was in drie gemeenten, te weten Monster, Naaldwijk en Wateringen was het lastig om de organisatie van de festiviteiten bij een van de gemeentes neer te leggen. Ook de organisatie vanuit de kerk kon op weerstand stuiten binnen de gemeenschap vanwege verschillende geloofsovertuigingen. Het Oranje Comité was als onafhankelijke organisatie uitermate geschikt om deze klus te klaren. Een klein probleem was dat in Wateringen ook een Prins Bernardstraat was. Dit was niet handig en om verwarring te voorkomen werd de naam weer gewijzigd in Pastoor Vinkesteynstraat! Bij het recentelijk terugplaatsen van de replica van de grenspaal in juli 2021 zijn de festiviteiten rondom deze middag ook symbolisch door het Oranje Comité georganiseerd.

De Heulse Prins Bernhardstraat veranderde in 1957 (voor de tweede keer in de geschiedenis) van naam, zoals hier creatief is uitgebeeld: in 1945 komt Prins Bernard terug, in 1957 vertrekt hij weer.

De jonge geschiedenis

Na deze opfrissing van de vroegere geschiedenis van ons Comité zijn ook in het recente verleden enkele hoogte- en dieptepunten de revue gepasseerd. De georganiseerde activiteiten zijn in de loop der jaren ook met de tijd mee geëvolueerd. Enkele memorabele activiteiten trokken veel bekijks zoals bijvoorbeeld het eieren werpen, een ballonvaart en het trucktrekken in de Kievit. Daarnaast werd in samenwerking met Olympus '70 de jaarlijkse Oranjeloop in Kwintsheul een vaste activiteit van het OranjeComité.

De jaarlijkse Oranjeloop, hier uit 1990, werd een vast onderdeel van het Oranjefeest.

De laatste jaren

Sinds 2013 wordt Koningsdag gevierd en dat ging tot 2019 vlekkeloos. Toen begin 2020 de coronapandemie begon in China waren de voorbereidingen voor Koningsdag al in volle gang en ontstond logischerwijs steeds meer onzekerheid of de festiviteiten wel doorgang konden vinden. Toen op 13 maart 2020 de lockdown werd afgekondigd en de reguliere festiviteiten definitief geen doorgang konden vinden, waren we toch wel uit het lood geslagen. Toen kwam echter de vraag: Wat is er dan wèl mogelijk? Vervolgens zijn de schouders eronder gezet en is in de zeer beperkte tijd die beschikbaar was een grotendeels online programma samengesteld met een virtuele kinderdisco, een familiequiz, een voortuinchallenge (gevels en voortuinen versieren) en een kleurwedstrijd. Wij waren het enige Oranjecomité in het Westland dat met Koningsdag 2020 een alternatief programma had en daar zijn we trots op!

Trucktrekken op de Leeuwerik in 1993.

Dit is op hoofdlijnen de historie van Oranje Comité Kwintsheul tot nu toe... want we hopen daar nog vele jaren aan toe te voegen en zo het stokje over te dragen aan de volgende generatie. Gezien de grote belangstelling tijdens afgelopen Koningsdag, ziet de toekomst er rooskleurig uit! Bent u na het lezen van dit stuk enthousiast geworden, dan zien we u graag op 12 mei in de Kastanjehof, waar het historisch café plaats zal vinden, en tijdens de feestweek van 14 - 17 juni. Tot dan!

Auteur: Paul Helleman, Oranje Comité Kwintsheul, voor de Historische Vereniging Wateringen-Kwintsheul.