Streekhistorie: 45 jaar graven in de geschiedenis

Toen wethouder Vreugdenhil op zaterdag 13 oktober 2018 de nieuwe naam van de Wateringse historische vereniging bekendmaakte, markeerde dat het eind van een periode die 45 jaar geleden begon. In september 1973 stond er in het Velonieuws een oproep van de Culturele Raad van Wateringen (toen nog een gemeentelijke commissie) voor belangstellenden om een historische werkgroep op te richten.

De werkgroep als Westlandse vorm van historisch onderzoek werd bedacht door M.C.M. van Adrichem. Hij was de grote man van het Westlands Centrum voor Streekhistorie dat was gevestigd in de voormalige pastorie aan het Wilhelminaplein. In dit pand zit nu een restaurant. In Wateringen werd de eerste stap op zijn verzoek gezet door de Culturele Raad, daarbij gesteund door Cees Keizer, destijds actief op veel terreinen, onder andere als gemeenteraadslid voor de protestants-christelijke fractie.

De bijeenkomst van geïnteresseerde inwoners van de gemeente Wateringen resulteerde in een groep van negen mensen die wel een werkgroep wilden vormen. Dat werd de Historische Werkgroep "Oud-Wateringen" (met aanhalingstekens). Van Adrichem stond erop dat het een werkgroep zou worden en geen echte vereniging. Het was zijn overtuiging dat iedereen die zich aansloot bij de werkgroep ook werk zou verrichten in de vorm van historisch onderzoek. Zo zou elk lid een bijdrage leveren aan de historische kennis van de gemeente. Toch kwam al snel het besef dat een werkgroep het niet zou kunnen redden met een handvol enthousiaste leden. Voor het vergaren en verspreiden van kennis was een groot draagvlak nodig.

Oproep voor belangstellenden, Velonieuws 11 september 1973

Op 24 oktober 1973 werd de werkgroep officieel opgericht. Aangezien het geen vereniging was, kwam er ook geen voorzitter maar een coördinator. Dat werd Jan Olyslagers die tot zijn overlijden in 2008 de werkgroep zou leiden. Totdat de werkgroep een eigen onderkomen kreeg, werden de bijeenkomsten gehouden in de huiskamer van Olyslagers aan het Oostblok. In een van de kamers boven stonden alle boeken en andere documentatie.

Al na een jaar na de oprichting hielp de werkgroep bij een expositie over de geschiedenis van de Hervormde Kerk in De Wingerd. Twee jaar later, bij het 75-jarig bestaan van de Sint Jan de Doperkerk, volgde een tentoonstelling over de katholieken in Wateringen na de Reformatie. Het was het begin van een lange reeks exposities over Kwintsheul, kerken, het Raadhuis, boerderijen, archeologie, openbaar vervoer, trouwfoto's, de Tweede Wereldoorlog en andere kleine en grote onderwerpen.

Begin jaren tachtig werd de naam van de werkgroep uitgebreid met Kwintsheul om meer recht te doen aan het onderzoeksgebied. Na de restauratie van de Hofboerderij kreeg de werkgroep de beschikking over de Kaaskelder. Hiervoor moest wel huur worden betaald aan de gemeente Wateringen en daarvoor was het nodig een echte vereniging te worden. Dat gebeurde in 1985.

Kaaskelder Hofboerderij na de opening in april 1984

Vanaf die tijd ging het steeds beter met de vereniging. Een eigen ruimte betekende dat er plaats was voor foto's, boeken en materialen. Ook was het mogelijk mensen te ontvangen tijdens een spreekuur. Op de grote bureaus was er ruimte om exposities samen te stellen. Al snel deed de eerste computer zijn intrede waarin gegevens werden opgeslagen. Met hulp van het Anjerfonds en de gemeente werd het complete oud-notarieel en oud-rechterlijk archief van Wateringen op film gezet. De originelen zijn inmiddels door het Nationaal Archief overgedragen aan het Historisch Archief Westland, maar de film is nog steeds beschikbaar voor historisch onderzoek.

Er kwamen publicaties: fotoboeken, bronnenpublicaties, monografieën, jaarverslagen met historische artikelen en zelfs een echt ledenblad dat vier keer per jaar verschijnt. Het aantal activiteiten breidde zich uit. Naast de exposities en spreekuren kwamen er lezingen, historische cafés en deed de werkgroep mee aan allerlei activiteiten in de twee dorpen van winkeliers en andere verenigingen. Sinds een aantal jaren wordt volop gebruik gemaakt van de website en sociale media om zoveel mogelijk mensen te betrekken bij de Heulse en Wateringse geschiedenis.

Manifestatie 'Kwintsheul 60 jaar grenzenloos', 1 juli 2017

Na 45 jaar is er al veel werk verzet en is er veel bekend geworden over de lokale geschiedenis. De nieuwe naam, van werkgroep naar verenging, is geen afsluiting maar een doorstart. Er is nog genoeg te ontdekken over het verleden en genoeg bij te dragen aan de toekomst. Denk aan het voortbestaan van de Hofboerderij en het bedenken van nieuwe straatnamen voor de toekomstige woonwijken langs de Poeldijkseweg en bij De Driesprong. Ook de bestaande activiteiten moeten worden voortgezet en zelfs geïntensiveerd. Daar zijn ook nieuwe mensen voor nodig die zich, net als in 1973, kunnen melden bij de 'oude' nieuwe vereniging.

Auteur: Maxim van Ooijen van de Historische Vereniging Wateringen-Kwintsheul