Streekhistorie: Oorlogsschade uit 1940 nooit hersteld
In de Wateringse Herenstraat zijn onlangs weer nieuwe winkels geopend, veelal gepaard gaande met verbouwingen aan het winkelpand. Ook zijn er in de loop der jaren veel gebouwen in de Herenstraat gesloopt en vervangen. Toch is er één pandje dat er niet alleen nog staat, maar waar zelfs een beschadiging aan de gevel niet wordt hersteld. Het is een soort oorlogswond, opgelopen in de Meidagen van 1940.
Schade aan een gevel van je woning is niet leuk, maar als het een oorlogsgeschiedenis heeft en in 1940 is veroorzaakt tijdens uren durende gevechten in de Herenstraat en er geen instortingsgevaar is, maakt dat het wel bijzonder. Zo moet toen de familie Volkering hebben gedacht. Ben Volkering, buschauffeur bij de firma VIOS, liet de schade naast het linker raam onaangeroerd en hij liet het zitten als herinnering.
Ben Volkering (circa 1935)
Tijdens een informele avond tien jaar geleden met de bewoner, zoon Jan Volkering, over de geschiedenis van het pand Herenstraat 34, kwam toevallig de plek in de gevel ter sprake. Hierop antwoordde ik dat ik wist wie dat gedaan heeft. Jan werd nieuwsgierig en ik beloofde daar op terug te komen. Ik wilde al vele jaren achter de geschiedenis van de persoon sergeant H.H. Tobben komen.
Samen met Gerard Lipman ben ik in1997 in de oorlogsgeschiedenis gedoken, voornamelijk om uit te zoeken hoe die vijf Meidagen in Wateringen zijn verlopen. Direct viel het ons toen op dat sergeant Harry Tobben een buitengewoon actief en gedreven militair was. Hij was de persoon die met een zware mitrailleur in de bewuste nacht van 12 op13 mei vanaf de toenmalige woning van schipper Van Dijk de Herenstraat vrij wilde houden van de Duitsers, die vanaf het Plein oprukten. Dat is door zijn kordate optreden gelukt, maar niet zonder een spoor van vernieling achter te laten: kapotte ruiten, dakpannen, kapotgeschoten etalages en kogelgaten. Met vijf strijdmakkers onder zijn bevel voerde sergeant Tobben dit uiterst gevaarlijke werk uit en bediende constant de mitrailleur, dus hij bracht de schade aan pand op nummer 34 toe.
Sergeant H.H. Tobben
Ook bij de gevechtshandelingen van 11 mei 1940 aan de Zweth waarbij 26 Duitsers gevangen werden genomen, viel sergeant Tobben op door zijn optreden. In gevechtsverslagen werd hij geroemd, alle "rotklussen" loste hij op. Gedreven door de gedachte "wij laten ons op geen ene manier inpakken door die Duitsers".
Twintig jaar geleden vertelde zijn dienstkameraad sergeant Albert van Laar (Maastricht) geëmotioneerd dat Tobben in een kamp in Hameln (Duitsland) in gevangenschap was omgekomen.
Zijgevel van het postkantoor met kogelgaten
Uit het contact dat ik heb gehad met stadhistoricus Roelof Braad van Heerlen (woonplaats van sergeant Tobben) is het volgende bekend geworden: Tobben heeft de vijf oorlogsjaren lang in het verzet gewerkt, hij pleegde sabotage, bood hulp aan onderduikers en zorgde voor vluchtwegen voor vliegeniers.
Jammer dat deze informatie mij nu pas bereikt, want Gerard en Jan kan ik hier niet meer over informeren. De huidige eigenaar van Herenstraat 34, W. van der Ham, ziet het kogelgat als een zeer aparte herinnering en wil er niets aan veranderen. Waarschijnlijk komen er uit Heerlen nog enkele gegevens over sergeant Harry Tobben.
Wat nu bekend is, is erg waardevol. Wat er achter de schade schuilging en dat sergeant H.H. Tobben een enorme bijdrage heeft geleverd aan de strijd. Niet alleen tijdens de vijf Meidagen in Wateringen, maar ook als verzetsstrijder in de vijf oorlogsjaren erna. Het is gepast dit te herdenken, zeker nu in 2018, het Jaar van Verzet.
Auteur: Henk Brabander van de Historische Werkgroep Oud-Wateringen & Kwintsheul