Hoe de binnenstad van Maassluis 82 jaar geleden werd getroffen

Het is deze dinsdag precies 82 jaar geleden dat Maassluis werd getroffen door een bombardement. De aanval was bedoeld om de geconfisqueerde olieraffinaderij De Witol te vernietigen, maar de bommen misten hun doel en sloegen in op de historische binnenstad. Een 'vergisbombardement' dus.

De Witol, een olieraffinaderij in de Heldringstraat, was bij het begin van de oorlog nog eigendom van een Joodse ondernemer, maar werd al snel geconfisqueerd door de Duitsers. "En daardoor werd het ook een doelwit van de geallieerden", legt de Maassluise historicus Gertjan van de Velden uit in Plus Radio. In 1941 en 1942 werd al geprobeerd de fabriek te bombarderen, maar dat mislukte. "De tweede keer was zelfs zo erg mislukt, dat ze dachten Maassluis te hebben gebombardeerd, maar dat bleek het Van Nellegebouw in Rotterdam."

Historische binnenstad geraakt

De Witol bleef een interessant doelwit, omdat de olie werd gebruikt voor de Duitse oorlogsindustrie. En dus werd er op 18 maart 1943 een nieuwe poging gedaan. Die middag om 15.35 uur verschenen twaalf Ventura-bommenwerpers van de Royal Australian Air Force boven Maassluis. Ze lieten hun bommen vallen, maar in plaats van de raffinaderij werd de binnenstad getroffen. "De twaalf vliegtuigen vlogen in twee groepen. De eerste groep liet z'n bommen vallen, die vielen op de Govert van Wijnkade en de polder daarachter", aldus Van de Velden. Hier viel ook een eerste slachtoffer, een 15-jarige jongen in een fabriek.

De tweede groep vliegtuigen volgde snel. "Die vloog meer richting het centrum en liet z'n bommen vallen. De eerste vielen ter hoogte van de Groen van Prinstererkade, P.C. Hooftlaan. En de laatste haalde net een schuur op het Schanseiland, vlak bij het doelwit, maar De Witol zelf werd niet geraakt." Het merendeel viel op het historische centrum, dat toentertijd al behoorlijk volgebouwd was.

De gevolgen waren desastreus: achttien doden, tientallen gewonden en enorme schade. Huizen, winkels en de Groote Kerk werden zwaar getroffen. "Een deel van de gevel van de kerk stortte in, de kosterwoning werd compleet verwoest en de toren stond in brand", zegt Van de Velden. "Drie brandweermannen wisten te voorkomen dat het hele gebouw afbrandde."

Tweede bombardement

Slechts enkele dagen later, op 22 maart 1943, volgde een tweede bombardement door Nieuw-Zeelandse piloten. Opnieuw werd De Witol gemist. "Die lieten hun bommen vallen, maar die vielen allemaal een beetje rondom de huidige afslag A20 en het Wipperspark in Maassluis", weet Van de Velden. "En één bom, gelukkig een blindganger, raakte het gymnastieklokaal van de Groen van Prinstererschool. In die school zaten zo'n 300 kinderen. Dus het was maar goed dat het een blindganger was, anders hadden we op 18 en 22 mei een herdenking gehad met iets meer slachtoffers."

De verwarring over de aanval was groot. "Het bijzondere was dat de inwoners niet eens 1, 2, 3 doorhadden dat het de Engelsen waren die het hadden gedaan, of eigenlijk de Royal Australian Air Force," zegt Van de Velden. "Openlijk werd daar pas vanaf 2003, 2004 overgesproken."

Herdenking bij het monument

De gemeente Maassluis herdenkt de slachtoffers deze dinsdag. Burgemeester Jack de Vries zal een krans leggen bij het monument op het Kerkplein. De bijeenkomst begint om 15.30 uur in de Groote Kerk en eindigt een uur later bij het gedenkteken.

Van de Velden merkt dat de belangstelling voor de herdenking groot blijft. "Ik heb hier afgelopen donderdag een lezing over gedaan", zegt hij. "De kerk zat zo goed als vol. De nabestaanden zijn er nog steeds. Ik denk dat er dinsdag weer een grote groep aanwezig is."

Beluister het hele gesprek met Gertjan van de Velden: