'De Bond, wat een enorme sociale functie had dat gebouw'

Van 1931 tot 1973 is Wateringen een katholiek verenigingsgebouw rijk. Dat biedt onderdak aan tal van verenigingen binnen de Sint-Jan de Doperparochie. Die groeien als kool. Een gevolg van de katholieke emancipatie, die vanaf het begin van de twintigste eeuw een hoge vlucht neemt

Voor dat exploderende verenigingsleven realiseert pastoor Jacob Goense in 1931 een formidabel gebouw. De volksmond spreekt van De Bond. Het achterste deel van het complex wordt patronaat genoemd. Dat is het domicilie voor de jeugd. Vooral die van het mannelijk geslacht, want meisjes en jongedames heeft men in die tijd nog niet écht in het vizier. Zij hebben immers maar één roeping: die van huismoeder. De jongensclub en de Sint-Jozefgezellen maken veelvuldig gebruik van het patronaat. Zij krijgen vormende, overwegend religieuze activiteiten aangeboden, maar hebben er ook ontspanning. De grote zaal is bestemd voor de overige verenigingen. Zij hebben er hun jaarvergaderingen, fancy fairs, feestavonden en jubilea.

Krantenfoto van het optreden van Golden Earring in april 1970.

Bruiloften, partijen, overige feesten en broodmaaltijden na een uitvaart zijn aan de orde van de dag. Dansavonden trekken jeugdig publiek uit Wateringen en wijde omgeving. In de nadagen van het op den duur vervallen gebouw treden spectaculaire bands op: Earth & Fire, Reza and the Firecats, Golden Earring enzovoort. Van heinde en ver weten jongeren de Wateringse poptempel te vinden.

Op de omslag van het boek schemert het gebouw door een tekening heen.

Boek

Deze week verscheen er een boek over de historie van het gebouw. De Bond, van katholiek verenigingsgebouw tot poptempel is rijk geïllustreerd. Het vertelt de geschiedenis van de twaalf verenigingen die De Bond min of meer platlopen: van de standsorganisaties van katholieke tuinders, middenstanders en arbeiders tot en met culturele verenigingen als harmoniegezelschap De Phoenix en toneelvereniging Sint-Jan Baptist. In het midden van het boek bevindt zich een katern met groepsfoto’s van tal van verenigingen. Voor velen zullen die een feest der herkenning zijn. Zes mensen die het verenigingsleven als geen ander gestimuleerd hebben, worden in een ‘geschreven portret’ voor het voetlicht gebracht.

Nic van der Burg en Antoon van Rutte als Pieternel en Thomasvaer op het toneel in De Bond (omstreeks 1956).

Interviews met tal van personen leveren boeiende verhalen en anekdotes op. Nic Vis, voor oudere Wateringers bekend van de rijwielhandel in de Herenstraat, drukt het belang van het gebouw als volgt uit: "De Bond heeft in mijn leven en dat van veel dorpsgenoten een belangrijke rol gespeeld: de kinderkerk heb ik er meegemaakt, na de mis op zondag kon je er biljarten, ik heb er gemusiceerd bij harmoniegezelschap De Phoenix en dansorkest De Flierefluiters, heb er lesjes gegeven in brommeronderhoud, gespaard bij meneer Persoon, ben er met de verkenners geweest en heb er gedanst. Wat een enorm sociale functie had dat gebouw!"

Het dansen in De Bond is populair (omstreeks 1960).

Met zijn gevarieerde inhoud overstijgt het boek de plaatselijke historie: het is een illustratie van het katholieke verenigingsleven in héél het land. Zowel het Rijke Roomse Leven als de ontkerkelijking en secularisatie komen in beeld. Auteur Frans Holtkamp: "In Nederland werd het katholieke verenigingsleven op een identieke manier georganiseerd. Dat is een gevolg van de sterke sturing die de bisschoppen eraan gaven. De activiteiten van bijvoorbeeld de Sint-Jozefgezellen - dat zijn jongemannen van 17 tot 25 jaar die voorbereid worden op verantwoord katholiek huisvaderschap - in Wateringen lijken als twee druppels water op die in Lutjebroek en Tytsjerksteradiel."

Groepsfoto van meer dan honderd ongehuwde en gehuwde Sint-Jozefgezellen met het toneel van de grote zaal op de achtergrond (omstreeks 1940).

FOTO

Auteur: Frans Holtkamp - Historische Vereniging Wateringen-Kwintsheul