Vijftig jaar strandwacht: 'Zonder voorlichting verdrinken er mensen'

Dirk van Oosten heeft zijn hele leven de zee en het strand van dichtbij meegemaakt. Als strandwachtcoördinator heeft hij de veranderingen op het Hoekse strand en de uitdagingen van zijn werk van dichtbij beleefd. Na vijftig jaar nam hij vrijdagmiddag afscheid.

Zijn ouders komen allebei uit Hoek van Holland en zijn opa werd begin vorige eeuw geboren in wat toen de Bootwerkersbuurt heette. Als geboren Hoekenees zag hij Hoek van Holland sterk veranderen. "Destijds zag de Hoek er natuurlijk heel anders uit, misschien wel gezelliger", begint Van Oosten met een nostalgische blik in zijn ogen. "Als je naar die oude prentjes en ansichtkaarten kijkt, zie je dat het destijds een van de mooiste gebieden van Nederland was, met de Maasvlakte en de zeehondjes naast de deur. Aan de overkant van de Nieuwe Waterweg was er zelfs nog een boswachter, en je kon met een bootje oversteken. Dat was natuurlijk iets bijzonders. Ook het strand was uniek, met een zeebad en badkoetsen waar deftige dames in zaten, terwijl ondeugende jongens gaten in de koets boorden om stiekem naar binnen te kijken."

Sport en recreatie

De strandwacht werd opgericht in de jaren zeventig, toen het strand werd opgespoten met het zand uit de Nieuwe Waterweg. "In 1973 werd dit gebouw neergezet, en toen ik hier in 1974 begon, werkte ik nog een seizoen op het zeebad. Destijds viel de strandwacht onder de afdeling Sport en Recreatie, een afdeling die in Hoek van Holland allesomvattend was. We waren verantwoordelijk voor de sportvelden, de camping, wijkgebouwen, alles viel onder dezelfde paraplu. Ik begon als 16-jarige en werkte daar in de wintermaanden als timmerman. We werkten met vijf timmerlieden en zorgden voor het onderhoud van de kantines en kleedkamers van de voetbal- en korfbalclubs. Later kwamen daar ook De Hoekstee en de kinderdagverblijven bij. Dat was een fantastische tijd. Tegenwoordig is alles versnipperd. Eigenlijk is dat wel jammer, want het systeem van toen had zo zijn voordelen", blikt Van Oosten nuchter terug.

Archief Historisch Genootschap Hoek van Holland

Van Oosten werd dus in 1974 strandwacht. In 1991 werd hij samen met zijn zwager André van Zanden strandwachtcoördinator. "Samen met André leidde ik het team. Helaas is André zeven jaar geleden overleden. Hij was niet alleen mijn zwager en collega, maar ook een echte vriend. We werkten altijd goed samen. Als ik een paar dagen vrij was, was hij er, en andersom. In de weekenden waren we vrijwel altijd samen, omdat het dan druk was. Ooit werkten we met dertien vaste medewerkers, maar bezuinigingen leidden ertoe dat het aantal uiteindelijk werd teruggebracht tot twee."

Van traditie naar teamwork

De strandwacht van Hoek van Holland heeft de afgelopen jaren een flinke transformatie doorgemaakt. Na het overlijden van zijn zwager is Van Oosten de enige strandwachtcoördinator, die ervaren jongens aanstuurt die hier al meerdere jaren werken. "Wij hebben twee rescueboten, een waterscooter en we kunnen overal patrouilles neerzetten. We hebben ook een vaste post bij de metro."

Wat je nodig hebt, zijn goede mensen, geeft Van Oosten aan. "We hebben sportieve gasten die weten wat aanpakken is. En het leuke is, ze luisteren nog naar me ook." Het team bestaat uit een diverse groep van studenten, scholieren en sporters van verschillende verenigingen, zoals rugby, voetbal en tennis. "Dit zorgt voor een sterke onderlinge kameraadschap. Door de toenemende vraag, vooral omdat veel mensen op vakantie willen, hebben we nu een team van dertig mensen, waarvan er twaalf volgens een vast rooster werken, terwijl de rest invallers zijn. Alle teamleden zijn gediplomeerd en vinden het fijn om deel uit te maken van deze groep. Ik heb een goede band met de jongens, ook al kan ik niet meer met hen wedijveren in zwemwedstrijdjes. Maar je moet wel streng zijn, want dit is geen speeltuin."

“Het diepste water waar ze ooit in hebben gestaan, is de Hofpleinfontein.”

Dirk van Oosten

Het is van groot belang om voortdurend te investeren in ervaring en het doorgeven van kennis, want zonder die continuïteit verlies je volgens Van Oosten waardevolle jaren, en dat werkt alleen maar tegen. "Het werk bij de strandwacht is allesbehalve eenvoudig; het vereist intensieve training in zwemmen, reddingszwemmen en conditietraining. Bij ons werken de jongens regelmatig samen, waardoor er een hechte groep ontstaat. Inmiddels werk ik met mannen die hier als kleine jongen begonnen en nu in andere sectoren werkzaam zijn, zoals bij Stena als verkeersleider of bij de politie. Deze ervaren krachten weet ik op waarde te schatten en ik zet hen in op de dagen dat ik zelf niet aanwezig kan zijn."

Gevaren van de zee

Volgens Van Oosten zijn het publiek en de sfeer op het Hoekse strand behoorlijk veranderd. Mede door de komst van de metro. "De metro trekt een ander soort mensen naar het strand. Mensen uit Westland kennen de gevaren van de zee als ze hier komen zwemmen. Maar het diepste water waar de meeste 'Rotterdammers' ooit in hebben gestaan is de Hofpleinfontein. Die hebben geen flauw benul van wat de zee inhoudt. Mensen zien anderen verderop in het water staan en denken dat ze hetzelfde kunnen, maar raken in paniek als ze merken dat het water ineens dieper wordt. Als je uit de Hoek komt, weet je wel wat je moet doen als je bijvoorbeeld in een mui zwemt, maar mensen uit Rotterdam hebben vaak geen idee en raken snel in paniek, zelfs als ze zwemdiploma's hebben. We hebben al meerdere keren kinderen uit het water gehaald, waarbij ouders helemaal in paniek kwamen aanrennen omdat ze beseften dat hun kind niet kan zwemmen."

“Het is duidelijk dat voorlichting nodig is.”

Dirk van Oosten

"Dergelijke situaties laten zien hoe belangrijk het is om mensen goed voor te lichten over de gevaren van de zee. Dat is voor ons als strandwachten best lastig. Het is duidelijk dat voorlichting nodig is, vooral naar de Rotterdamse kant. Het is een kwestie van tijd dat er hier mensen verdrinken en je wilt natuurlijk je naam als badplaats hooghouden. Wellicht heeft dit te maken met budgetten, maar ook met het feit dat Hoek van Holland gewoon 35 kilometer van de Coolsingel ligt en de urgentie daar niet groot lijkt te zijn."

Leg die maar op je eikel

In vijftig jaar maak je veel mee, zoals mensen die verdrinken. "André en ik werden ooit opgeroepen door de commandant, toen er iemand vermist was. We gingen met de boot het water op. Na twintig minuten vonden we iemand in de zee en dan wist je eigenlijk al dat het te laat was. Dat is heftig, zeker als je daarna een klein kind met de moeder ziet en de dokter bevestigt dat de vader is overleden."

Een aantal dramatische anekdotes verder herinnert Van Oosten zich zeker ook een 'lachwekkend' voorval.

"Op een dag komt er een Duitse strandbezoeker aanlopen. Hij staat een beetje te treuzelen bij de deur van de strandpost en vervolgens stamelt hij: 'Ik heb een kwallenbeet op mijn eikel gehad.' Shit denk ik, en ik zeg tegen een van de strandwachten: 'Geef hem maar een peper tegen de jeuk.' Maar de beste man begrijpt me niet. Dus ik loop naar de diepvries waar wij de pepers bewaarden en geef hem een Padronpeper en zeg: 'Hier, leg die maar op je eikel, das hilfe. En terwijl hij wegloopt, roep ik hem na: 'en vanavond kan die peper mee in de nasi'. Hij staat verdwaasd naar mij te kijken, en zonder verder iets te vragen zoekt hij - met een peper op z'n eikel - zijn plekje op het naaktstrand weer op."

Stokje overdragen

"De vraag of ik nog lang blijf, vond ik elk jaar moeilijker om te beantwoorden", antwoordt Van Oosten op de laatste vraag van dit gesprek. "De post is als een tweede huis voor me geworden; alles gaat hier vanzelf. Mijn dagelijkse rondje over het strand, even kijken hoe het met de zwin en de muien is. Het is zo vertrouwd dat ik niet weet in hoeverre ik dat ga missen. Dat zal ik moeten ontdekken. Het is lastig ook om het stokje over te dragen als ik bijvoorbeeld nog parttime blijf en nergens meer mee kan bemoeien."
"Binnenkort komt hier een nieuw gebouw. Dat maakt het in de tijd misschien makkelijker. Een soort mijlpaal voor: oké, het is tijd voor iets anders. Maar ik ga ervan uit dat het na vrijdagmiddag afgelopen is. En dan is het ook prima geweest na 50 jaar. Ik heb altijd met plezier mijn werk gedaan!"