Omgekeerde tomatenteelt kan behoefte aan arbeidsmigranten verminderen

Agrarische onderzoekscentrum Vertify is begin dit jaar op de vestiging in Naaldwijk een proef gestart met een revolutionair teeltsysteem, waarbij gewassen ondersteboven worden geteeld. De resultaten zijn verbluffend.

Een jaar geleden is Vertify in contact gekomen met BiomicAgritech uit Israël. Cor van Staalduinen (bedrijfsleider Vertify) legt uit hoe het contact tot stand is gekomen: "Wij hebben een innovatief onderzoekscentrum en hoorden over het idee 'Omgekeerd telen?'. Wij dachten in eerste instantie: dat wordt niks. Maar we hebben het project toch bekeken, zijn de discussie met de uitvinders aangegaan en gestart met de proef om de droom van BiomicAgritech werkelijkheid te maken."

I had a dream

Eliezer Edelstein is directeur van BiomicAgritech. Edelstein is een gepensioneerd ingenieur en komt niet uit de agrarische sector. Hij vond het niet logisch hoe tomaten werden geteeld. "Op een ochtend werd ik wakker en vroeg mij af waarom je tomatenplanten zou moeten begeleiden met draden om te groeien. Waarom zou je zwaartekracht niet gebruiken om het werk te laten doen: laat de planten van boven naar beneden groeien. Ik denk: als het de bedoeling zou zijn dat tomatenplanten begeleid moeten worden, had God die planten wel draden gegeven."

Zo werkt het

De planten worden gepoot in een teeltbuis op een steenwolmat en worden geïrrigeerd met een inline druppelslang. De planten hangen door de zwaartekracht met de groeikop verticaal onder de buis naar beneden. Ronit Edelstein (mede-eigenaar BiomicAgritech) legt het idee uit: "Wij planten de tomaten in een buis die op een gemakkelijke hoogte hangt. In het begin groeit de plant omhoog. Maar door het gewicht van de plant buigt deze om de buis en groeit vervolgens naar beneden. Als de plant bijna de grond bereikt, liften we de buis omhoog en gedurende de groei en oogst draaien we de stengel steeds een stukje om de buis. Op deze manier kan een tomatenplant tussen de 15 en 20 meter worden."

Eerste resultaten

In 2023 heeft Vertify verschillende proeven uitgevoerd met dit systeem. In de periode van januari tot en met november zijn er zowel tomaten als komkommers geteeld. Dit jaar worden er tot en met week 24 tomaten geteeld Hierna zullen er komkommers op dit systeem worden gepoot. Belangrijk aandachtspunt in het onderzoek is het bepalen van het productiepotentieel in relatie tot de arbeidsbesparing en het optimaliseren van de teeltmethodiek. Van Staalduinen: "Het valt mij gewoon niet tegen. Natuurlijk is de test niet uitgevoerd bij een grote Westlandse tomatenteler, maar in een kleine setting. Ik moet roeien met de riemen die ik hier heb. Daarbij komt dat de kennis vooral bij de grote telers is. Maar productietechnisch zitten wij niet ver onder de traditionele teelt. Misschien zo'n 25 procent minder. Dat is best veel, maar de arbeidskosten zijn aanzienlijk lager."

Besparen op arbeidskosten

Het grote voordeel van dit systeem is dat de planten niet hoeven te worden ingedraaid en gezakt moeten worden, waardoor in potentie arbeidskosten worden bespaard. Met één druk op de knop wordt het gehele gewas 'gelift' en automatisch om de buis heen gedraaid. "Het dieven en draaien is er niet meer. Het laten zakken is er niet meer. Dat is werk dat door vakbekwame arbeidskrachten gedaan moet worden. Die zijn vaak ook wat duurder. Het totaal aantal werkzaamheden is gereduceerd tot oogsten, knippen en eventueel een diefje eruithalen. Het is een beetje de teelt voor een luie tuinder."

Minder arbeidsmigranten

"We moeten van een stuk arbeid af", vervolgt Van Staalduinen. "Hoe rot het ook klinkt voor de mensen die het werk nu doen. Maar we moeten minder arbeid gebruiken en meer automatiseren. Dat kan het snelst door de manier van telen aan te passen. En dat zijn we hier aan het doen. Automatiseren is goed voor de sector."

Arbeidsmigranten blijven nodig, zegt Van Staalduinen. Maar als je minder arbeidsmigranten nodig hebt, hoef je er ook minder te huisvesten en wordt het probleem van de huisvesting kleiner. "Dat sowieso", beaamt Van Staalduinen. "Maar het blijft een economische afweging. Daar hebben niet alleen tuinders mee te maken, maar ook andere sectoren waar arbeidsmigranten worden ingezet. Het zijn dezelfde mensen."

Van proef naar test

De proef is meerdere malen bezocht door telers en adviseurs. Edelstein hoopt dat telers enthousiast zijn. "Het belangrijkste is een teler te vinden die met een open mind een klein gedeelte van zijn kas wil gebruiken om onze teeltmethode verder te testen en de voordelen ervan te ervaren. Wij zijn ervan overtuigd dat telers na een test van één of twee jaar hun hele kas volgens deze teeltmethode zullen inrichten."